Nowoczesne opatrunki

W ciągu ostatnich kilku lat na rynku pojawiły się nowe rodzaje środków do opatrywania ran. Nowoczesna i łatwa do stosowania forma opatrunków zaprojektowanych do samodzielnego użycia znacznie poprawia jakość życia pacjentów.

Rana jest naruszeniem ciągłości powłok skórnych bądś ich uszkodzeniem upośledzającym funkcje ochronne skóry, co umożliwia przenikanie szkodliwych drobnoustrojów i substancji do organizmu. Dochodzi wtedy do odsłonięcia tkanek znajdujących się pod skórą oraz do wydobywania się krwi i wysięku. Ponieważ płyny ustrojowe stanowią doskonałą pożywkę dla drobnoustrojów, niechroniona rana ulega szybkiej kolonizacji, czyli zakażeniu. Zarówno szybkość, jak i skala tego procesu zależy od rodzaju rany i okoliczności, w jakich ona powstała.

Rany i ich gojenie
Pochodzenie ran bywa różne – mogą być one spowodowane czynnikiem mechanicznym (zranienie), cieplnym (oparzenie lub odmrożenie), bądś wywołane nieprawidłowym ukrwieniem i funkcją fragmentu skóry (różnego rodzaju owrzodzenia).

Jeżeli rana jest mała i czysta (dotyczy to ran ciętych) może zagoić się przez rychłozrost.

W przypadku uszkodzeń skóry innych niż mała rana cięta proces gojenia odbywa się zazwyczaj przez ziarninowanie. Wyróżniamy tu 4 etapy. Pierwszym z nich jest oczyszczanie, kiedy dochodzi do usuwania martwych tkanek. Następnie występuje ziarninowanie, czyli wypełnianie dna rany przez naczynia włosowate, kolagen i fibroblasty. Póśniej komórki nabłonka z brzegów rany przechodzą ku jej środkowi. W ostatnim etapie odtwarzają się struktury tkanki łącznej i normalizuje się zaopatrzenie okolicy rany w krew.

W przypadku dużych czy trudno gojących się ran najczęściej pozostaje blizna. Jej usunięcie czy choćby zmniejszenie jest dość kłopotliwe, a w niektórych przypadkach niemożliwe. Dlatego warto dbać o to, by rany goiły się dobrze. Zasadniczą rolę odgrywa tu oczyszczenie rany (jeżeli jest potrzebne) oraz opatrunek.

Większe rany powinien oczyszczać lekarz. Pacjent we własnym zakresie może oczyścić drobne rany, np. przecierając je jałowym gazikiem czy przemywając strumieniem wody utlenionej lub soli fizjologicznej, albo
– przy jej braku – czystą, przegotowaną wodą.

Rola opatrunku
Zastosowanie opatrunku chroni ranę przed zakażeniem i mechanicznym uszkodzeniem oraz utrzymuje właściwą temperaturę i wilgotne środowisko sprzyjające szybszemu gojeniu. Utrzymanie właściwej wilgotności zapobiega powstawaniu strupa, typowego dla suchych ran. Udowodniono, że rany w środowisku wilgotnym goją się szybciej i lepiej, ponieważ komórki nabłonka mogą swobodnie migrować do środka rany z jej brzegów i w ten sposób odtwarzać ciągłość skóry. Rzadziej tworzy się wtedy blizna, a jeżeli już powstanie, to jest zwykle mniejsza niż w przypadku ran nieopatrzonych.

Ważną rolą opatrunku w przypadku niektórych ran jest pochłanianie nadmiernego wysięku i toksyn. Innymi cechami dobrego opatrunku są: zapewnianie prawidłowej wymiany gazowej, łatwość w nakładaniu oraz przystępna cena.

Niektóre opatrunki zawierają składniki ułatwiające gojenie się ran przez dostarczenie wraz z opatrunkiem substancji budulcowych, będących elementem skóry. Jest to bardzo ciekawe i przyszłościowe rozwiązanie, gdyż możliwe jest wtedy „wbudowanie” części opatrunku w strukturę skóry. Naturalnie nie mamy tu do czynienia z „wchłonięciem” opatrunku przez ranę, ale skutek jest podobny – szybko i dobrze gojąca się rana.

Wygoda pacjenta
Na rynku dostępne są różne rodzaje opatrunków, które właściwie stosowane zapewniają ranom prawidłowe środowisko i ułatwiają proces regeneracji skóry. Trzeba sobie jednak uświadomić, że opatrunek przeznaczony do samodzielnego użytku musi być łatwy w stosowaniu. Kiedy jego nałożenie będzie wiązało się ze skomplikowanymi zabiegami, pacjent może go nie zmieniać tak często, jak powinien. Ważne jest też dobre przyleganie do uszkodzonej okolicy. Problem ten producenci próbują rozwiązać w rozmaity sposób, np. proponując opatrunki w postaci zasypki, żelowej płytki przykładanej na ranę, czy też płynnej lub półpłynnej do smarowania.

Nowe rozwiązania
Na rynku dostępne są także preparaty w postaci żelu wspomagające gojenie się ran. Nakłada się je bezpośrednio na uszkodzoną skórę. Mogą one zawierać w swym składzie np. hialuronian cynku, który działa regenerująco i ściągająco, przywracając skórze prawidłowy stan i wygląd.

Tego typu preparaty są polecane zarówno na niewielkie uszkodzenia skóry, lekkie oparzenia, jak i – po konsultacji lekarskiej – na różnego typu rany przewlekłe, np. owrzodzenia troficzne. Po oczyszczeniu rany i ewentualnym ustaniu krwawienia nakłada się cienką warstwę żelu i/lub przykrywa się ranę neutralnym opatrunkiem (np. z gazy). Można też pozostawić żel na ranie aż do wyschnięcia. To drugie rozwiązanie jest niemal doskonałe w przypadku niewielkich skaleczeń i oparzeń – warstwa żelu idealnie przylega do rany, a po wyschnięciu tworzy elastyczną błonę zapobiegającą zakażeniu i umożliwiającą wymianę powietrza. Poza tym żelowa forma nie brudzi tkanin, działa jak elastyczny opatrunek.

W przypadku poważniejszych uszkodzeń skóry przed zastosowaniem preparatu należy skonsultować się z lekarzem. Duże rany czy owrzodzenia przeważnie wymagają oczyszczenia, a rany powstałe na skutek
zaburzeń ogólnoustrojowych (np. owrzodzenia w cukrzycy) starannego leczenia choroby podstawowej.

Pacjenci często nie zdają sobie sprawy z bogactwa oferty aptecznej i na wszelkiego rodzaju rany kupują zwykły plaster i bandaż. Dlatego tak ważna jest rola doradcza farmaceuty. Dzięki odpowiednio poprowadzonej rozmowie z pacjentem możemy mu pomóc dobrać odpowiedni opatrunek i tym samym przyczynić się do szybszego zagojenia się jego rany.