Kwame Anthony Appiah – kultura a światopogląd

Magazyn „Forbes” uznał profesora Kwame Anthony Appiaha za jednego z najbardziej wpływowych intelektualistów na świecie, a magazyn „Foreign Policy” umieścił go na liście 100 najwybitniejszych myślicieli.

Dziedzictwo i pochodzenie to kwestie, które dotyczą każdego z nas. Wiedza, skąd się wywodzimy, z jakich zasobów możemy korzystać, jest ważna, ponieważ dzięki niej możemy ustalić, kim jesteśmy i jaka jest nasza rola na świecie. To niewyczerpana kopalnia doświadczeń, która znacząco ułatwia nam zdefiniowanie swojej drogi życiowej. Kwame Anthony Appiah, a właściwie Kwame Anthony Akroma-Ampim Kusi Appiah, jest osobą, która odpowiednio wykorzystała swoje pochodzenie i dziedzictwo, tak by dzięki nim osiągnąć sukces i uznanie.

Między Londynem a Ghaną
Urodzony 8 maja 1954 r. w Londynie Kwame wychowywał się w rodzinie brytyjskiej pisarki i historyczki Enid Margaret Appiah oraz prawnika, dyplomaty i polityka z Ghany – Josepha Emmanuela Appiaha. Jego dzieciństwo obfitowało w podróże pomiędzy Londynem a Ghaną, co sprawiło, że nie uważa się on za człowieka tylko jednej narodowości.

W pierwszej ojczyźnie, Anglii, jego ojciec kończył studia prawnicze, mieszkała tam też jego babcia – wdowa po brytyjskim mężu stanu sir Staffordzie Crippsie, byłym ministrze finansów, który uczestniczył m.in. w negocjacjach warunków niepodległości Indii. W drugiej, Ghanie, jego ojciec robił karierę polityczną, a matka prowadziła działalność społeczną i filantropijną, urodziła się tam też trójka jego sióstr. Tradycja polityczna w rodzinie Appiaha ciągnie się zresztą przez wiele pokoleń. Ze strony matki wyróżnia się silna linia męska działająca w brytyjskim parlamencie, począwszy od prapradziadka, który przewodniczył posiedzeniom Izby Lordów. Od strony ojca jest on natomiast spokrewniony z rodziną królewską plemienia Ashanti.

Kariera naukowa
Profesor Appiah jest filozofem, zajmuje się kulturą i językiem, w swoich pismach porusza wątki polityczne i etyczne, bada także historię intelektualną Afryki.

Edukacja Appiaha odbywała się na trzech kontynentach, na wielu uczelniach. Szkołę podstawową ukończył w Kumasi, a średnią w Anglii, dokąd przeniósł się po uwięzieniu jego ojca za działalność polityczną.

Zainspirowany angielską tradycją analityczną, uzyskał pierwsze stopnie naukowe w dziedzinie filozofii w Clare College w Cambridge. Początkowo zajmował się głównie zagadnieniami z zakresu semantyki (nauki o języku), później zainteresował się filozofią kultury, etyką praktyczną i podłożem intelektualnym Afryki. Karierę naukową kontynuował po przeprowadzce do Stanów Zjednoczonych, gdzie otrzymał obywatelstwo amerykańskie, co umożliwiło mu wykładanie na wielu prestiżowych uniwersytetach, takich jak Yale, Cornell, Duke, Harvard czy Princeton, gdzie pracuje do dziś.

Wizja społeczeństwa
W swoich pracach Appiah stawia pytania m.in. o tożsamość, o to, w jaki sposób nasze miejsce urodzenia, język, którym się posługujemy, czy religia, którą wyznajemy, determinują nasze spojrzenie na świat. Odwołuje się do sokratejskiej tradycji filozoficznej, zachęca czytelnika do zastanowienia się nad fundamentami intelektualnymi naszego światopoglądu. Poddaje w wątpliwość podstawy naszych przekonań i ujawnia, jak kultura, w której jesteśmy wychowywani, formuje nasze opinie na takie tematy, jak rasa, pochodzenie, seksualność, płeć czy narodowość. Appiah koncentruje się na sformułowaniu kosmopolitycznej (nieuznającej podziałów społecznych, politycznych czy kulturowych) postawy człowieka. W artykułach, takich jak „Edukacja na rzecz światowego obywatelstwa” czy „Kosmopolityzm: etyka w świecie nieznajomych”, stara się przedstawić wizję społeczeństwa, które fakt bycia człowiekiem stawia jako nadrzędny wobec obyczajów i różnic kulturowych. Przekonuje nas, że jako ludzie mamy wobec siebie większe obowiązki niż tylko dzielenie tej samej planety i zachęca do tego, by nie zakładać z góry określonej drogi życiowej i zapoznawać się z wierzeniami i przekonaniami innych.

Appiah opublikował szereg artykułów i książek dotyczących literatury afrykańskiej bądź afroamerykańskiej i afrykańskich studiów kulturowych. W 1992 r. wydał książkę „In my father’s house”, która odniosła natychmiastowy sukces i umieściła go w czołówce współczesnych naukowców zajmujących się afrykanistyką. Powstała ona na podstawie autobiograficznych doświadczeń autora, zawiera kompilacje esejów o różnorodnej tematyce – począwszy od analizy wątków leżących u podstaw panafrykanizmu i afrocentryzmu, poprzez opinie na temat twórczości afrykańskich noblistów, problemy afrykańskiej postkolonialnej państwowości, zagadnienia tradycyjnych afrykańskich religii czy kryzysu wartości sztuki i tożsamości afrykańskiej w świecie zdominowanym przez zachodnioeuropejskie wartości. Wszystkie te zagadnienia Appiah opisuje w nowatorski sposób, odnosząc do problemów kulturowych język i metody stricte filozoficzne.

Wybitny intelektualista
Pominąwszy liczne nagrody i stanowiska w stowarzyszeniach naukowych, nie można zapominać, że Appiah aktywnie działa też na polach pozauniwersyteckich. To on w 2010 r. wnioskował o przyznanie pokojowej nagrody nobla Liu Xiaobo. Kwame często zabiera głos w debatach publicznych, swoje idee zaprezentował też w siedmiu filmach dokumentalnych. Jego głos ma znaczenie w środowiskach opiniotwórczych, przywołuje się go jako autorytet w kwestiach dotyczących najważniejszych problemów współczesnego świata.

Magazyn „Forbes” uznał go za jednego z najbardziej wpływowych intelektualistów na świecie, a magazyn „Foreign Policy” umieścił na liście 100 najwybitniejszych myślicieli. W lutym 2012 r. Kwame Anthony Appiah otrzymał z rąk prezydenta USA medal National Humanities za poszukiwanie prawdy we współczesnym świecie i zwrócenie uwagi na rolę jednostki w erze globalizacji i alienacji.

Kwame Anthony Appiah

Urodził się w 1954 r. w Londynie. Jest synem Josepha Appiaha i Margaret Cripps, córki sir Stafforda Crippsa. Wykształcenie zdobywał zarówno w Anglii, jak i w Ghanie.

Zajmuje się filozofią, teorią kultury, kwestiami filozofii politycznej i etyki, a także filozofią języka i umysłu. Znany jest ze swoich prac na temat historii intelektualnej Afryki. Pracuje jako wykładowca filozofii na Uniwersytecie Princeton.
Appiah jest zdeklarowanym homoseksualistą, mieszka w Nowym Jorku wraz ze swoim partnerem Henrym Finderem, którego poślubił po niemal 25-letnim związku.