Jak skutecznie rzucić palenie?

Mimo wzrastającej świadomości Polaków na temat szkodliwości palenia papierosów, wciąż bardzo wiele osób ulega temu nałogowi. Zerwanie z uzależnieniem od nikotyny nie jest łatwe, jednak przemysł farmaceutyczny oferuje środki, które to ułatwiają.

Pacjenci, którzy podjęli decyzję o rzuceniu palenia, najczęściej szukają pomocy u farmaceuty w aptece. Proszą o poradę dotyczącą środków farmaceutycznych, które wspomagają walkę z nałogiem. Poniżej przedstawiamy pytania, z którymi mogą się państwo spotkać najczęściej.

Jakie leki mogą być pomocne w walce z uzależnieniem od nikotyny?
Nikotyna, pozyskiwana z liści tytoniu różnych gatunków z rodzaju Nicotiana, jest alkaloidem pirydynowym dobrze wchłaniającym się przez błony śluzowe jamy ustnej oraz płuc. Związek ten, przedostając się w trakcie palenia tytoniu do organizmu, może powodować zaburzenia funkcji układu oddechowego, sercowo-naczyniowego oraz pokarmowego. Ponadto, w czasie palenia powstają nitrozoaminy, będące najprawdopodobniej przyczyną chorób nowotworowych.

W małych dawkach nikotyna jest pomocniczo wykorzystywana w terapii antynikotynowej. Pacjenci mają do dyspozycji gumy do żucia, pastylki do ssania, systemy transdermalne i inhalatory zawierające ten związek. Pozwalają one osobie palącej zmniejszyć uczucie głodu nikotynowego. Na przykład podczas żucia gum zawierających nikotynę związek ten – w kontrolowanej ilości – przedostaje się do organizmu i w ten sposób pomaga w przełamaniu potrzeby sięgnięcia po papierosa, a także w zwalczaniu objawów związanych z rzucaniem palenia.

Podobna pod względem działania i budowy chemicznej jest cytyzyna (alkaloid chinolinowy) stosowana w kuracjach odwykowych u palaczy tytoniu celem zmniejszenia głodu nikotynowego. Związek ten jest pozyskiwany z nasion złotokapu.

Lek zawierający cytyzynę jest dostępny na receptę. Należy ostrzec pacjenta, że samodzielny zbiór i spożywanie na własną rękę nasion złotokapu może spowodować zatrucie organizmu, a nawet śmierć przez zatrzymanie oddechu (takie objawy może wywołać nawet 15-20 nasion).

Czy istnieje lek, który skutecznie pomoże zwalczyć nałóg palenia papierosów?
W czasie palenia dym papierosowy, zawierający m.in. nikotynę, wprowadzany jest do płuc. Następnie nikotyna dociera do mózgu, gdzie wiąże się z receptorami nikotynowymi, aktywując tym samym tzw. szlak nagrody. Dlatego też osoba paląca odczuwa przyjemność. Efekt ten mija jednak bardzo szybko i dochodzi do powstania głodu nikotynowego, który musi zostać jak najszybciej zaspokojony.

W ostatnich latach na rynku pojawił się lek zawierający wareniklinę, która podobnie jak nikotyna łączy się z receptorami nikotynowymi w mózgu, zmniejsza intensywność głodu nikotynowego oraz łagodzi objawy odstawienia nikotyny. Z preparatem tym wiąże się duże nadzieje.

Wśród substancji czynnych stosowanych w terapii antynikotynowej znajduje się również bupropion – lek stosowany w leczeniu nikotynizmu. Wykazuje on również działanie przeciwdepresyjne, ze względu na swój mechanizm działania związany z blokowaniem wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny. Leki zawierające w swym składzie wareniklinę i bupropion wydawane są tylko na receptę lekarską.

Czy stosowanie wyżej wymienionych leków pozwala na uniknięcie zespołu abstynencyjnego?
Stosowanie preparatów wykorzystywanych w terapii antynikotynowej zdecydowanie łagodzi objawy odstawienia papierosów, jednak nie niweluje ich całkowicie. W trakcie terapii mogą pojawić się u pacjenta natrętne myśli o paleniu, trudności z koncentracją, zwiększony apetyt, zaburzenia snu czy obniżenie ciśnienia krwi.
Należy podkreślić, że istotną rolę w leczeniu odgrywa sam pacjent i jego motywacja do zerwania z nałogiem. Bardzo ważne jest również wsparcie rodziny i lekarza prowadzącego terapię. Z tym ostatnim pacjent powinien ustalić konkretny dzień zaprzestania palenia.

Ponadto warto, aby osoba uzależniona powiadomiła rodzinę i przyjaciół o swoich zamiarach dotyczących zerwania z nałogiem i poprosiła o wsparcie oraz zrozumienie, ponieważ powstrzymywanie się od palenia papierosów może być dla pacjenta bardzo trudne.

Palenie papierosów jest nałogiem uzależniającym na płaszczyźnie zarówno fizjologicznej, jak i emocjonalnej. Ponadto wiąże się z nawykiem trzymania papierosa w ręku. Nałóg ten definiowany jest jako nawracająca choroba przewlekła. Przyczynia się on do rozwoju raka płuc, ale nie tylko. Związane są z nim także inne nowotwory złośliwe, takie jak: rak wątroby, żołądka, nerek, trzustki, krtani, przełyku czy języka. Każdy palacz powinien mieć świadomość, że wcześniej czy później zachoruje na nadciśnienie, wystąpi u niego miażdżyca, a w konsekwencji także zawał mięśnia sercowego.

Zerwanie z nałogiem palenia papierosów wpływa na ogólną poprawę stanu zdrowia oraz zwiększa sprawność fizyczną. Już od pierwszego dnia od zaprzestania palenia, organizm sam potrafi naprawić szkody wyrządzone przez dym tytoniowy. Naprawdę warto rzucić palenie!

Piśmiennictwo
1. Gołecki M., Porębska I., Weryńska B., Kasibowska-Kuźniar K., Jankowska R., Leczenie uzależnień od nikotyny w oparciu o bupropion SR i program edukacyjny – obserwacja roczna i analiza przyczyn powrotu do nałogu, Pneumonol. Alergol. Pol. 2004, 72, 96-98.
2. Podręczny przewodnik leczenia uzależnień od tytoniu dla lekarzy i pielęgniarek,
Suplement do nr 4 (134) 2002 Medycyny Praktycznej.
3. Matławska I., Farmakognozja, Poznań, 2006.