Jak pielęgnować suchą skórę

Jak pielęgnować suchą skórę


Czym różni się skóra sucha od przesuszonej?
Pod względem objawów, czyli klinicznie, nie różni się niczym. Czasami o suchej skórze mówi się przy pewnych predyspozycjach genetycznych, które dotyczą zaburzeń czynności i składu naskórka. Przesuszeniu w wyniku nieprawidłowej pielęgnacji może ulec każdy rodzaj skóry. Problem ten może wystąpić w każdym wieku, jednak częściej dotyczy osób starszych – jest wówczas konsekwencją zarówno nieprawidłowej pielęgnacji, jak i fizjologicznych procesów starzenia.

Czym może być spowodowana suchość skóry?
Wygląd skóry zależy od ilości wody (dostarczanej z zewnątrz i wewnątrz) oraz zdolności jej zatrzymywania w naskórku. Za podstawową przyczynę występowania suchej skóry u większości osób zdrowych uznaje się niedobór substancji tłuszczowych i/lub naturalnego czynnika nawilżającego (ang. natural moisturizing factor, NMF).

Warstwa rogowa skóry zawiera różnego rodzaju substancje tłuszczowe (ceramidy, sterole i wolne kwasy tłuszczowe), które wypełniają przestrzenie pomiędzy komórkami naskórka i stanowią główny czynnik zapobiegający migracji wody ze skóry właściwej na powierzchnię naskórka. Naturalny czynnik nawilżający znajduje się natomiast wewnątrz keratynocytów, czyli komórek warstwy rogowej naskórka. Stanowi wieloskładnikową mieszaninę związków, np. aminokwasów, mocznika, mleczanów, glukozaminy oraz różnego rodzaju jonów, które mają właściwości wiązania i zatrzymywania wody. Niedobór NMF lub tłuszczów prowadzi do upośledzenia zdolności wiązania wody w naskórku oraz zwiększenia utraty wody, co klinicznie objawia się suchą skórą.

Przyczyny suchości skóry mogą być różne. Może być ona uwarunkowana genetycznie, np. w przebiegu różnych schorzeń dermatologicznych (m.in. łuszczyca, atopowe zapalenie skóry), może występować w przebiegu różnych chorób ogólnoustrojowych, np. niedoczynności tarczycy czy innych zaburzeń hormonalnych, przewlekłej niewydolności nerek, stwardnienia rozsianego itp. Suchość skóry występuje również w przebiegu fizjologicznych procesów starzenia się organizmu. Może być również spowodowana działaniem czynników środowiskowych, takich jak długotrwałe przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych lub centralnie ogrzewanych, nadmierna ekspozycja na promienie UV, niskie temperatury, nieprawidłowa pielęgnacja oraz niedobory żywieniowe (zwłaszcza witaminy A).

Czy skóra sucha to tylko defekt kosmetyczny czy również niebezpieczeństwo dla organizmu?
Przewlekle utrzymująca się suchość skóry wpływa niekorzystnie na jakość życia. Poza nieestetycznym wyglądem (szorstkość i pękanie naskórka, złuszczanie, utrata elastyczności) powoduje występowanie różnego rodzaju dolegliwości, takich jak świąd, uczucie „ściągania” i pieczenia. Ponadto sucha skóra staje się bardziej podatna na niekorzystne działanie czynników fizycznych (temperatura, wiatr, promieniowanie UV, urazy), chemicznych (woda, detergenty) lub biologicznych (drobnoustroje), co może sprzyjać występowaniu różnego rodzaju chorób, np. wyprysku kontaktowego, zakażeń bakteryjnych czy grzybiczych itp. Suchości skóry niejednokrotnie towarzyszy brak tolerancji na powszechnie występujące substancje, określany jako nadwrażliwość, czyli zmniejszona naturalna odporność na szkodliwe czynniki zewnętrzne. Na suchej skórze trudniej goją się wszelkie rany i uszkodzenia, łatwiej dochodzi do podrażnień i zaczerwienienia, co w ostateczności może prowadzić do kontaktowego zapalenia, gdyż zwiększa się możliwość penetracji alergenów i innych substancji drażniących.

Czy bardzo sucha skóra może być punktem wyjścia do rozwoju AZS i łuszczycy?
W obu schorzeniach suchość skóry jest związana z uwarunkowanym genetycznie defektem bariery naskórkowej. Suchość występująca w obrębie zmian łuszczycowych jest konsekwencją niedoboru ceramidu 2 oraz wolnych kwasów tłuszczowych. Z kolei w naskórku osób chorujących na AZS stwierdza się m.in. zmniejszenie ilości lipidów naskórkowych, zaburzenie ich proporcji, upośledzenie aktywności enzymów naskórkowych oraz obniżenie zawartości NMF. Właściwe zabiegi pielęgnacyjne skóry są podstawą leczenia AZS zarówno w fazie zaostrzenia zmian skórnych, jak i ich remisji. Pozwalają na przywrócenie właściwego funkcjonowania bariery skóry i wydłużają okresy bez zmian skórnych. Uważa się, że w przypadkach poronnych lub o łagodnym przebiegu klinicznym odpowiednia pielęgnacja skóry może być jedyną i wystarczającą metodą leczenia. Podobnie w przypadku łuszczycy – odpowiednia pielęgnacja znacznie poprawia komfort życia, redukuje nadmierne złuszczanie oraz świąd.

Jak kosmetyki wpływają na gospodarkę wodną skóry?
Warstwa rogowa naskórka spełnia rolę bariery chroniącej przed nadmierną utratą wody. Aby prawidłowo funkcjonowała, powinna zawierać co najmniej 10 proc. wody. Obniżenie zawartości wody zmniejsza elastyczność naskórka oraz wzajemne przyleganie komórek warstwy rogowej. Kremy nawilżające, czyli preparaty zmniejszające objawy suchości skóry, zawierają dwa podstawowe typy składników: nawilżające, które wnikają do warstwy rogowej i wiążą wodę w naskórku oraz zapobiegające odwodnieniu poprzez uszczelnienie bariery naskórkowej. Do pierwszej grupy składników należą przede wszystkim mocznik, kwasy pirolidynokarboksylowy, hialuronowy i mlekowy, a także gliceryna. Do drugiej grupy zalicza się fizjologiczne lipidy (np. ceramidy, skwalen, trójglicerydy, fosfolipidy, kwasy tłuszczowe), woski, a także oleje pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.

Czy kosmeceutyki przeznaczone do skóry suchej mają za zadanie ją tylko nawilżyć czy także natłuścić?
Należy działać w obu kierunkach, ponieważ główną przyczyną suchej skóry u większości zdrowych osób jest zarówno niedobór substancji tłuszczowych w naskórku, jak i naturalnego czynnika nawilżającego. Dlatego pierwszą linię w ogólnie przyjętej strategii pielęgnacji skóry suchej stanowią preparaty, które wykazują działanie zarówno nawilżające, jak i natłuszczające. Z jednej strony powodują zwiększone wiązanie wody w naskórku przez obecność substancji wiążących wodę (NMF), z drugiej – zmniejszają przeznaskórkową utratę wody poprzez uzupełnianie niedoborów substancji tłuszczowych między komórkami naskórka.

Jakie substancje aktywne powinny zawierać?
W recepturach nowoczesnych dermokosmetyków do pielęgnacji skóry suchej wyróżnia się składniki o działaniu okluzyjnym, uzupełniającym lipidy, złuszczającym oraz humektanty. Substancje o działaniu okluzyjnym stanowią fizyczną barierę hamującą odparowywanie wody z naskórka. Do tej grupy zalicza się związki, które w ogóle nie wchłaniają się przez naskórek bądź wchłaniają się tylko w niewielkim stopniu, np. oleje mineralne, silikonowe oraz woski.

Humektanty, czyli związki o silnych właściwościach higroskopijnych, mają z kolei zdolność do trwałego wiązania i zatrzymywania wody, przez co umożliwiają powstanie jej naturalnego zapasu w skórze. Są to np. kwas hialuronowy, mocznik, glicerol (gliceryna), aminokwasy, mleczany i glikole.

Substancje, które uzupełniają lipidy występujące fizjologicznie w skórze to: triglicerydy, ceramidy, cholesterol, woski oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Bardzo ważna jest zawartość kwasu linolowego i linolenowego, które są prekursorami wytwarzanych w naskórku ceramidów. Szczególnie cenne są produkty zawierające kwas γ-linolenowy, np. olej z nasion wiesiołka czy ogórecznika lekarskiego. Zastosowanie mają również oleje z kiełków pszenicy, migdałów, awokado, orzechów kukui, orzechów makadamia czy jojoby. Obecne w nich NNKT przywracają równowagę kwasowo-wodno-lipidową skóry i ułatwiają przyswajanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

Większość preparatów do pielęgnacji suchej skóry zawiera co najmniej kilka składników o odmiennych mechanizmach działania, co pozwala na wzmocnienie efektu terapeutycznego. Skuteczność terapii miejscowej w znacznym stopniu zależy od regularnej i częstej (wielokrotnej w ciągu doby) aplikacji. Niemniej ważna wydaje się też edukacja pacjentów w zakresie nawyków korzystnie wpływających na stan skóry. Prawidłowa pielęgnacja suchej skóry może ograniczyć konieczność stosowania preparatów leczniczych zarówno miejscowych, jak i doustnych.

Czy odpowiednia dieta może pomóc w łagodzeniu niekorzystnych objawów suchej skóry?
Jeśli w diecie brakuje takich kwasów tłuszczowych, jak linolowy lub linolenowy, obserwuje się zaburzenia właściwości i funkcji bariery naskórkowej oraz nieprawidłowe złuszczanie warstwy rogowej naskórka. Tylko wtedy, gdy organizm otrzymuje z pożywieniem odpowiednią ilość jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych jest w stanie wytwarzać z nich lipidy skórne. Warto więc wzbogacić dietę o naturalne oleje roślinne zawierające NNKT, których brakuje suchej skórze, a także produkty bogate w beta-karoten oraz witaminy C i E. Podstawą jest picie co najmniej dwóch litrów płynów dziennie oraz jedzenie ryb, surowych owoców i warzyw – naturalnego źródła witamin i mikroelementów. Obecnie zaleca się także stosowanie suplementów diety z kwasami omega-3, m.in. w celu poprawy kondycji skóry.

Jak powinna wyglądać codzienna pielęgnacja?
Postępowanie jest uzależnione od nasilenia suchości, jej przyczyny oraz współistnienia patologii skóry. Jednak najczęściej podstawowe znaczenie ma program systematycznej pielęgnacji skóry. Jest on wystarczająco skuteczny w sytuacji, gdy objawy suchości rozwinęły się pod wpływem powtarzającego się oddziaływania szkodliwych czynników środowiskowych i mają charakter przejściowy.

Bardzo ważne jest ograniczenie nadmiernego kontaktu z wodą, szczególnie gorącą. Istotne znaczenie ma dobór preparatów myjących, a zwłaszcza wykorzystanie emulsji z alkoholami tłuszczowymi oraz syndetów, które zawierają delikatnie działające syntetyczne detergenty i emolienty oraz mają pH zbliżone do naturalnego odczynu skóry (5,5). Poleca się kąpiele z dodatkiem olejków, a także unikanie wysuszających mydeł, silnych detergentów i soli do kąpieli.

Zasady pielęgnacji suchej skóry obejmują nie tylko jej prawidłowe oczyszczanie, lecz także regularną aplikację preparatów nawilżających i natłuszczających. Należy co najmniej dwa razy dziennie stosować emolienty, szczególnie zimą. Zaleca się preparaty o zredukowanych właściwościach uczulających, tj. niezawierające substancji zapachowych, konserwantów i barwników. Przydatne będą kosmeceutyki z dodatkiem witaminy C, alfa-hydroksykwasów lub retinolu – zależnie od charakteru suchej skóry.

Ponadto trzeba unikać zbyt częstych ekspozycji na światło słoneczne, stosować preparaty fotoochronne oraz nawilżać powietrze w pomieszczeniach.

Rozmawiała Marzena Brzozowska-Herod

4.7/5 - (272 votes)

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH