Epidemia otyłości w Polsce

Każdego roku w Polsce zwiększa się odsetek osób cierpiących na otyłość. Ostatnie badanie TNS OBOP z sierpnia 2008 roku wskazuje, że 46 proc. społeczeństwa cierpi na nadwagę lub otyłość.

Według danych WHO w 2005 roku na świecie było 400 mln osób otyłych, a 1,6 mld osób miało nadwagę. Prognozy na 2015 rok przewidują znaczący wzrost zachorowań na otyłość (około 700 mln osób), wzrośnie również liczba osób z nadwagą (2,3 mld). WHO uznała otyłość za najgroźniejszą chorobę przewlekłą, która nieleczona prowadzi do rozwoju chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, zespołu metabolicznego, zaburzeń hormonalnych, a także zwiększa ryzyko zachorowań na niektóre rodzaje nowotworów.

Definicja otyłości
Otyłość definiowana jest jako nadmierne, patologiczne nagromadzenie się tkanki tłuszczowej w organizmie, które może być niebezpieczne dla zdrowia lub życia. Do precyzyjnego określenia stopnia zaawansowania otyłości wykorzystuje się wskaźnik BMI (body mass index).

Wartość BMI obliczamy dzieląc masę ciała, wyrażoną w kilogramach, przez wzrost wyrażony w metrach i podniesiony do kwadratu (kg/m2). Zgodnie z wytycznymi WHO istnieją trzy stopnie otyłości: 1Ż – BMI 30,0-34,9; 2Ż– BMI 35,0-39,9; 3Ż – BMI > 40,0. Trzeci stopień otyłości bywa niekiedy zwany otyłością olbrzymią lub śmiertelną.
Nadwagę rozpoznajemy, gdy wartość BMI waha się pomiędzy 25,0-29,9. Natomiast prawidłowa wartość BMI dla dorosłego człowieka powinna mieścić się w granicach 18,5‑24,9.

Przyczyny
Główną przyczyną otyłości jest dodatni bilans energetyczny, czyli spożywanie zbyt dużej ilości pokarmów w stosunku do fizjologicznego zapotrzebowania organizmu. Zjawisku temu sprzyja niedostateczna aktywność fizyczna lub jej brak. Kolejnymi czynnikami są: zaburzenia hormonalne, rzadkie choroby genetyczne oraz nieprawidłowości metaboliczne, np. zespół Cushinga.

Leczenie
Pacjenci otyli często wykazują obniżoną samoocenę i uskarżają się na zły nastrój. Leczenie otyłości jest sprawą niezwykle skomplikowaną, bowiem choroba ta dotyka również sfery psychiki. Niektóre postacie otyłości z powodzeniem można leczyć w gabinecie psychologa bądź psychiatry. Warto również zasięgnąć porady dietetyka.

Otyłość w badaniach
Obserwując realne zagrożenie epidemią otyłości, w Polsce przeprowadza się coraz więcej badań dotyczących tej choroby. W 2000 roku w Instytucie Żywienia i Żywności prowadzone były badania stanu odżywienia Polaków. Na podstawie zgromadzonych danych dokonano oszacowań, z których wynika, że otyłość dotyczy 15,7 proc. mężczyzn i 19,9 proc. kobiet, natomiast nadwaga jest problemem 41 proc. mężczyzn i 28,7 proc. kobiet.

Rok później wyniki badania POL MONICA pokazały, że otyłość dotyczy 28 proc. mężczyzn i 29 proc. kobiet. Dla porównania dane pochodzące z Głównego Urzędu Statystycznego z 2004 roku pokazały, że 12,6 proc. mężczyzn i 12,5 proc. kobiet ma otyłość, natomiast nadwaga dotyka 32,4 proc. mężczyzn i 26,7 proc. kobiet. Wyniki pochodzące z różnych ośrodków badawczych różnią się między sobą, jednak mimo to można stwierdzić, że otyłość stanowi realne zagrożenie zdrowotne dla naszego społeczeństwa.

WHO bije na alarm. Podaje, że niebezpiecznie wzrasta liczba otyłych wśród dzieci i młodzieży. Na przestrzeni 10 lat (od 1989 do 1998 roku) liczba otyłych dzieci pomiędzy 2. a 4. rokiem życia wzrosła z 5 do 9 proc. Według International Obesity Task Force, 155 mln dzieci na świecie, czyli co dziesiąte dziecko, cierpi na otyłość lub ma nadwagę. Przeprowadzone badania wskazują, że nadwaga wieku dziecięcego pięciokrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia zawału lub udaru w wieku 65 lat.

Strategia walki z otyłością
Światowa Organizacja Zdrowia dla Regionu Europejskiego zwoła w Stambule w 2006 roku konferencję ministrów państw europejskich. Na konferencji opracowano plan walki z otyłością. Uwzględniono w nim propagowanie zdrowej diety oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Ustalono, że zalecana dieta powinna zawierać zredukowaną ilość tłuszczy oraz cukrów, a także zwiększoną ilość warzyw i owoców bogatych w błonnik pokarmowy. Wszelka aktywność fizyczna, czy to w postaci spacerów, czy ćwiczeń gimnastycznych, powinna być nie krótsza niż 30 min dziennie dla osoby dorosłej i 60 min dziennie dla dzieci i młodzieży.

Te rygorystyczne zmiany wynikają z badań, które potwierdzają, iż otyłość jest chorobą cywilizacyjną. W 1961 roku dzienna liczba kalorii dostarczana z pożywieniem dla jednego człowieka wynosiła 2300, natomiast w 1998 roku wartość ta wzrosła do 2800 kcal na dobę. Niestety – według prognoz – w 2015 roku przekroczy próg 3000 kcal. Przypomnijmy, że dzienne zapotrzebowanie energetyczne dla kobiet wynosi niezmiennie 2000 kcal, a dla mężczyzn 2500 kcal.

Zmieniające się nawyki żywieniowe można zaobserwować na przykładzie konsumpcji cukru. Na początku XX wieku roczne spożycie cukru wynosiło 5 kg na jednego człowieka, obecnie wynosi 40-60 kg.

Obliczono, że 1 kg masy ciała powstaje w wyniku niespożytkowania 7000 kcal. Jak tu spalać nadwyżki energii, skoro 50 proc. wszystkich podróży samochodem w Europie ma dystans mniejszy niż 5 kilometrów? Jest to dystans, który można pokonać rowerem w ciągu 15-20 minut lub szybkim marszem w ciągu 30-50 minut.

Podział preparatów wspomagających odchudzanie

• przyspieszające spalanie tłuszczu i wzmagające termogenezę; zawierają m.in.: sprzężony kwas linolowy (CLA), L-karnitynę, cholinę, inozytol, metioninę, kofeinę i efedrynę;
• hamujące apetyt, dające uczucie sytości; zawierają m.in.: chrom, błonnik, kwas hydroksycytrynowy (HCA), ekstrakt z zielonej herbaty;
• wiążące tłuszcz; zawierają zwykle chitosan, czyli substancję pozyskiwaną z pancerzy skorupiaków;
• regulujące przemianę materii; występują najczęściej w formie herbatek (zielonej, czerwonej) oraz mieszanek (z senesem lub kruszyną);
• zastępujące posiłek; są to najczęściej niskokaloryczne koktajle, zawierające pełnowartościowe białko, węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, zestaw witamin i minerałów. (red.)