Atopowe zapalenie skóry

Pacjent z atopowym zapaleniem skóry może stosować rozmaite preparaty do pielęgnacji skóry, które zarówno złagodzą dolegliwości, jak również będą ją przed nimi chroniły. Na polskim rynku jest spory wybór produktów przeznaczonych głównie dla osób z atopowym zapaleniem skóry ze zmianami suchymi.

Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą chorobą, której przyczyny nie zostały do końca wyjaśnione. Badania naukowe wskazują, że jest to choroba alergiczna o podobnej etiologii do astmy oskrzelowej i alergicznego nieżytu nosa, w której dochodzi do zakłócenia funkcji części układu immunologicznego związanej ze skórą.

Podłoże genetyczne

Powszechnie przyjmuje się, że atopowe zapalenie skóry ma podłoże genetyczne. Cierpiący na nie pacjenci mają skłonność do atopii, czyli nadmiernej syntezy przeciwciał IgE w odpowiedzi na kontakt z występującym powszechnie w środowisku alergenem. Cecha ta jest dziedziczona w sposób dominujący, choroby atopowe występują rodzinnie – może to być atopowe zapalenie skóry, astma czy alergiczny nieżyt nosa. Kiedy oboje rodzice są obciążeni, szanse na pojawienie się choroby u dziecka sięgają 75%. Na rozwój wspomnianych dolegliwości silnie wpływają czynniki zewnętrzne – alergeny, zanieczyszczenie środowiska, infekcje. Prowokują one wytwarzanie przeciwciał i rozwój choroby atopowej. Silne działanie mają białka zawarte w takich pokarmach, jak mleko i przetwory mleczne, jaja, kakao czy orzechy oraz w pyłkach roślinnych, zarodnikach pleśni i substancjach wytwarzanych przez roztocza znajdujące się w kurzu domowym.

W krajach zachodnich atopowe zapalenie skóry w różnych okresach życia dotyka 10-15% społeczeństwa. W Polsce jest nieco lepiej, gdyż według badań sprzed kilku lat w całej populacji zachorowalność nie przekraczała 5%, choć w dużych miastach liczba osób dotkniętych tą dolegliwością zbliżała się do 10%.

Objawy atopii

Atopowe zapalenie skóry jest najczęstszą chorobą skórną u dzieci. Charakteryzuje się silnym świądem, któremu
zazwyczaj towarzyszy wyprysk, ma typową lokalizację, tj. u dzieci twarz i okolice wyprostne kończyn, a u dorosłych twarz, kark, stopy i okolice zgięciowe kończyn. Choroba ma przewlekły przebieg z okresami zaostrzeń, u chorego lub u jego biologicznych krewnych występują inne objawy atopii. Dodatkowymi kryteriami pozwalającymi na postawienie rozpoznania atopowego zapalenia skóry są m.in. suchość skóry, natychmiastowe reakcje skórne, wczesny początek zmian, skłonność do zakażeń skóry, świąd po spoceniu się czy zaostrzenie po emocjach i nietolerancja wełny. Przebieg choroby jest bardzo indywidualny i trudno przewidzieć, jak u danego pacjenta schorzenie będzie się rozwijało.

Zindywidualizowane leczenie

Dlatego też leczenie jest silnie zindywidualizowane i musi być dostosowane do konkretnego przypadku. Mechaniczne drażnienie skóry (również tej niezmienionej chorobowo) odgrywa istotną rolę w rozwoju choroby, dlatego zwalczanie świądu jest bardzo ważną częścią leczenia. Suchość skóry może prowadzić do jej uszkodzenia i nasilać świąd, wzmagać go mogą także spocenie się oraz czynniki chemiczne. Podobnie stres czy alergeny mogą prowadzić do swędzenia, drapania się i uszkodzenia skóry. W leczeniu stosuje się dietę wykluczającą wspomniane wyżej produkty mogące wywołać reakcję alergiczną – jest to ważne zwłaszcza u dzieci, u dorosłych większe znaczenie mają alergeny wziewne. Równie ważne jest radykalne ograniczenie kontaktu z kurzem i środkami drażniącymi, takimi jak niektóre włókna naturalne i syntetyczne oraz barwniki.

Łagodne preparaty

Oprócz unikania szkodliwych czynników pacjent może stosować rozmaite preparaty do pielęgnacji skóry, które zarówno będą ją przed nimi chroniły, jak również złagodzą dolegliwości. Osoby cierpiące na to schorzenie powinny używać łagodnych mydeł i kremów, żeli. Na polskim rynku jest spory wybór produktów przeznaczonych głównie dla osób z atopowym zapaleniem skóry ze zmianami suchymi. Zmniejszają one dolegliwości związane z chorobą. Bardzo ważne jest unikanie zakażeń, a chorzy, którzy zauważą u siebie objawy nawet najmniejszej infekcji skórnej, nie powinni zwlekać z wizytą u lekarza.

Silnie działające leki

W leczeniu atopowego zapalenia skóry stosowane są także silnie działające leki, jak sterydy czy preparaty immunomodulujące oraz fototerapia. Leki te nie są obojętne i nie mogą być stosowane „na własną rękę” – można ich używać jedynie z zalecenia lekarza, podobnie jak leczenie promieniami ultrafioletowymi. Warto pamiętać, że niewłaściwe użycie środka zawierającego sterydy może prowadzić do zmian skórnych, które bardzo trudno jest wyleczyć, a nieumiejętnie zastosowane leczenie promieniami ultrafioletowymi może prowokować nowotwory skóry. Właściwie prowadzona terapia i przestrzeganie przez pacjenta podstawowych zasad pozwala na znaczne złagodzenie dolegliwości, a wciąż prowadzone badania dają nadzieję całkowitego wyleczenia – być może w niedalekiej przyszłości problem rozwiąże terapia genowa.