Apteki w rozdrobnieniu

Apteki nadal w zdecydowanej większości funkcjonują jako niezależne placówki. Udział aptek operujących w ramach sieci powoli jednak rośnie, bowiem coraz więcej z nich w konsolidacji widzi dodatkową szansę na rynku.

O ile w wymiarze europejskim krajowe hurtownie nie odgrywają znaczącej roli, o tyle w Polsce kilku największych graczy kontroluje większość rynku.

Dystrybutorzy
Poprzez sieć krajowych liderów: Polskiej Grupy Farmaceutycznej, Farmacolu, Torfarmu, Prospera oraz Orfe realizowanych jest ponad 60 proc. obrotów całej branży. Jak widać, czasy wielkiego rozdrobnienia dystrybutorzy farmaceutyczni mają już za sobą. W połowie lat 90. funkcjonowało w kraju blisko 1000 dystrybutorów, obecnie jest ich tylko około 200.

W opinii ekspertów, hurt farmaceutyczny w Polsce cechują najwyższe standardy europejskie. Charakteryzuje go jednak niska rentowność, na co wpływ ma m.in. zła kondycja państwowej służby zdrowia.

Eksperci rynku ostrzegają, że niska siła finansowa hurtowni sprawia, iż mogą one stać się łatwym kąskiem dla europejskich gigantów tej branży. Szczególnie, że mimo rosnącej konsolidacji, krajowe hurtownie w porównaniu z ich europejskimi odpowiednikami to nadal mikrusy.

Hurt farmaceutyczny w krajach Unii Europejskiej jest w znacznym stopniu skoncentrowany. W większości krajów UE na rynku panują trzej ponadnarodowi dystrybutorzy: Celesio, Phoenix, Alliance UniChem.

Klienci hurtowni
Zupełnie inna tendencja panuje na rynku klientów hurtowni, których z roku na rok jest coraz więcej. Obecnie jest już ich ponad 12 tys. czyli dwa razy więcej niż dziesięć lat temu! Wskutek dynamicznego wzrostu liczby detalistów – mimo, że cały rynek apteczny w Polsce wzrósł w 2005 roku o ponad 7 proc. – obroty statystycznej placówki wzrosły tylko o 1 proc.

Większość krajowych aptek to placówki małe, których miesięczne obroty (w cenach detalicznych) nie przekraczają 133 tys. zł. Zgodnie z danymi PharmaExpert najwięcej, bo ponad 20 proc., jest tych z obrotami 66-99 tys. zł, zaś tych największych, mogących się pochwalić obrotami blisko 400 tys., jest tylko kilka procent.

Według danych IMS Health 80 proc. krajowych aptek położonych jest w dużych i małych miastach. Zdecydowana większość z nich to apteki osiedlowe lub położone w ruchliwym punkcie miasta.

Konsolidacja to szansa
Rynek aptek nadal pozostaje w dużym rozdrobnieniu, a największymi ich właścicielami pozostają hurtownie. PGF, Farmacol, Orfe mają w sumie około 700 aptek, a do litewskiej sieci Euro Apteki należy ponad 100 placówek.

Zdaniem IMS Health w 2005 roku ponad 90 proc. aptek działało indywidualnie, bez żadnych powiązań kapitałowych. Sytuacja na tym rynku powoli się jednak zmienia. Coraz więcej właścicieli aptek w konsolidacji widzi dodatkową szansę. Apteki, aby obniżyć koszty zakupu towaru od hurtownika i producenta, tworzą wspólne grupy zakupowe, które czasami zrzeszają nawet kilkadziesiąt punktów.

Leki w internecie
Coraz większa, choć jeszcze marginalna, jest sprzedaż leków prowadzona przez internet. Wirtualne apteki mają tę zaletę, że preparaty, które oferują, są z reguły kilkanaście procent tańsze niż w tradycyjnych placówkach. Takich internetowych aptek działa obecnie około czterdzieści. W ocenie ekspertów, w ciągu kilku lat mogą one mieć nawet 5 proc. rynku.

Sytuacja aptek internetowych była do tej pory dość niejasna, bowiem polskie prawo farmaceutyczne nie pozwalało na taką formę dystrybucji. Obrońcy handlu internetowego powołują się na orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który w 2003 roku stwierdził, że zakaz wysyłkowej sprzedaży leków jest sprzeczny z traktatem unijnym.

Szykuje się jednak zmiana w prawie farmaceutycznym, która może sprawić, że także w Polsce rozwinie się ten sposób dystrybucji. W połowie paśdziernika rząd przyjął już nowelizację prawa, w której dopuszcza się wysyłkowy handel lekami bez recepty. Będą ją mogły prowadzić apteki i punkty apteczne.

#Największe hurtownie i ich udziały w rynku

źródło: PharmaExpert, Mały biznes: apteka

#Liczba aptek w Polsce (w tys.)

źródło: PharmaExpert