ANTYBIOTYKI w zakażeniach górnych dróg oddechowych


Zakażenia górnych dróg oddechowych w 60-90 proc. przypadków mają etiologię wirusową, dlatego nie trzeba ich leczyć antybiotykami. Jest to jednak konieczne, jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego.

Stan zapalny części nosowej gardła najczęściej wywołują rinowirusy i koronowirusy. Zwykle przebiega on w postaci kataru lub zapalenia gardła. Natomiast zakażenia wirusami RS, paragrypy, grypy i adenowirusami mają tendencję do rozprzestrzeniania się na krtań, tchawicę, dolne drogi oddechowe, ucho środkowe oraz zatoki przynosowe. Mogą torować drogę zakażeniom bakteryjnym i być pierwotną przyczyną wtórnych zakażeń bakteryjnych, takich jak ostre zapalenie ucha środkowego i ostre zapalenie zatok przynosowych.

Te wirusy wywołują stan zapalny błony śluzowej. Są trzy jego fazy: I – przekrwienno-obrzękowa, II – z produkcją gęstego śluzu i III – nadkażenia bakteryjnego. W dwóch pierwszych, o etiologii wirusowej, możemy spodziewać się samoistnego ustąpienia objawów. Leczenie powinno łagodzić dolegliwości i wspomagać mechanizmy obronne organizmu. W wytycznych angielskich, polskich i amerykańskich zaleca się przez 48-72 godziny tzw. czujną obserwację (watchfull waiting). W III fazie natomiast należy zastosować antybiotykoterapię, która zapewnia eradykację bakterii, zapobiega ciężkim powikłaniom i przyspiesza ustępowanie objawów klinicznych, takich jak ból ucha, głowy, gorączka.

OSTRE ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO
Najczęstszymi czynnikami etiologicznymi są: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarhalis. Początkowo w łagodnych i średnio ciężkich, rzadko nawracających postaciach stosuje się amoksycylinę w dawce 80-90mg/kg/dobę (dzieci) i 1,5-2,0g (dorośli) co 12 godzin przez 7-10 dni. W przypadku niepowodzenia, co objawia się brakiem poprawy stanu klinicznego w ciągu 24-48 godzin lub utrzymywaniem się zmian otoskopowych powyżej 5-7 dni, należy wdrożyć leczenie II rzutu z wykorzystaniem cefalosporyny II generacji (cefuroksym aksetyl 500 mg co 12 godzin) lub aminopenicyliny z inhibitorem β-laktamaz (amoksycylina /klawulanian 500‑875/125 mg lub 2000/125 mg co 12 godzin). W przypadku reakcji typu I na antybiotyki β-laktamowe wskazane jest leczenie makrolidami. Zalecane są makrolidy o wysokiej aktywności wobec Haemophilus influenzae – klarytromycyna (500 mg co 12 godzin lub 1,0 g co 24 godziny) lub azytromycyna (500 mg co 24 godziny przez kolejne 3 dni). Nawracające ostre zapalenie ucha środkowego powinno być leczone od początku lekami II rzutu. Lekami III rzutu są fluorochinolony – moksyfloksacyna lub lewofloksacyna, wysoce aktywne wobec szczepów Streptococcus pneumoniae opornych na penicylinę.

OSTRE ZAPALENIE ZATOK
U chorych z lekkim lub umiarkowanie ciężkim zakażeniem, trwającym krócej niż 7-10 dni, należy zastosować strategię „czujnego wyczekiwania” i leczenie objawowe. Są wskazania do antybiotykoterapii u osób z zakażeniami o ciężkim przebiegu, w przypadku nasilenia objawów po wstępnej poprawie oraz w razie powikłań. Ponieważ ostre zapalenie zatok jest schorzeniem o podobnej etiopatogenezie jak ostre zapalenie ucha środkowego, obowiązuje podobny schemat leczenia antybiotykami. Lekiem z wyboru w przypadku sporadycznego ostrego zapalenia zatok u chorych nieleczonych w ciągu ostatniego miesiąca antybiotykami jest amoksycylina w wysokiej lub bardzo wysokiej dawce (0,5-1,0 g co 8 godzin lub 2,0 g co 12 godzin) ponieważ eradykuje pneumokoki, także oporne na penicylinę.

Amoksycylina w wysokiej dawce z kwasem klawulonowym w niskiej i niezmiennej dawce (500‑875/125 mg lub 2000/125 mg co 12 godzin) jest natomiast leczeniem z wyboru w przewlekających lub niedawno leczonych antybiotykiem ostrych zapaleniach zatok. Leczenie alternatywne to terapia aksetylem cefuroksymu (500 mg co 12 godzin), który zalecany jest w przypadku nietolerancji amoksycyliny i/lub kwasu klawulonowego. U osób z alergią na penicyliny i cefalosporyny lekiem pierwszego rzutu są makrolidy – klarytromycyna (500 mg co 12 godzin lub 1000 mg co 24 godziny) albo azytromycyna (500 mg w pierwszym dniu, potem 250 mg co 24 godziny przez 4 dni). Makrolidy odgrywają ważną rolę w przewlekłym zapaleniu zatok, ze względu na właściwości przeciwzapalne, rozrzedzające śluz i hamujące tworzenie biofilmu przez bakterie. Lekami III rzutu są fluorochinolony – moksyfloksacyna lub lewofloksacyna, których nie należy stosować u dzieci. Przypadki o ciężkim przebiegu mogą wymagać parenteralnego podawania cefalosporyny III generacji (lek IV rzutu) – np. ceftiakson.

Poza zakażeniami bakteryjnymi, wtórnymi do wirusowych, istnieją zakażenia pierwotne, niepoprzedzone zakażeniami wirusowymi, które od początku są zapaleniami o etiologii bakteryjnej. Zakażenia takie na ogół nie są wywołane od razu bakteriami przekazanymi przez osoby chore lub nosicieli; najpierw nabywa się nosicielstwo, a następnie dochodzi do reaktywacji tych bakterii i pełnoobjawowego stanu zapalnego. Przykładem jest angina paciorkowcowa i zapalenie nagłośni – najrzadsza, ale najcięższa, choroba infekcyjna górnych dróg oddechowych.

ANGINA PACIORKOWCOWA
Czynnikiem etiologicznym jest paciorkowiec ropotwórczy grupy A. Lek z wyboru to penicylina doustna (fenoksymetylopenicylina) w dawce 2,0-3,0 mln j.m./dobę, podzielona, co 12 godzin. Zalecany czas leczenia wynosi 10 dni; nie należy go skracać. Alternatywnie można zastosować cefalosporyny I lub II generacji – cefadroksyl lub cefaklor. Makrolidy, jako leki I rzutu, są wskazane u chorych z alergią na penicyliny i cefalosporyny. Leki trzeba stosować rozważnie, z powodu szybkiego narastania oporności paciorkowców ropotwórczych na te antybiotyki. Leki II rzutu są wskazane w przypadku niepowodzenia leczenia I wyboru (amoksycylina/klawulanian, cefuroksym aksetyl). W nawracającym zapaleniu migdałków można zastosować klindamycynę.

ZAPALENIE NAGŁOŚNI
Czynnikiem etiologicznym jest Haemophilus influenzae (typ b). Leki I rzutu to cefalosporyna III generacji – cefotaksym (1,0-2,0 g co 12 godzin) lub ceftriakson (1,0-2,0 g co 24 godziny), podawane parenteralnie.

4.6/5 - (109 votes)

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH