Zgaga i nadkwaśność

Zgaga i nadkwaśność


Farmaceuta praktyk bardzo często w swojej pracy spotyka pacjentów z problemami piekącego bólu zlokalizowanego za mostkiem i w gardle, kwaśnego posmaku w ustach, uporczywego odbijania się. Diagnoza i możliwe rozwiązania nasuwają się same? Zweryfikujmy więc swoją wiedzę.

Choć kolejka w aptece skłania do szybkich decyzji, warto poświęcić pacjentowi parę minut więcej i precyzyjnie zająć się jego problemem, zadając mu szereg komplementarnych pytań dyskwalifikujących poważniejsze schorzenia lub sugerujących specyficzną terapię.

Zwykle po tej serii pytań i odpowiedzi utwierdzimy się w przekonaniu, że mamy do czynienia ze zgagą. Jest ona najbardziej charakterystyczną i najpowszechniej występującą dolegliwością przewodu pokarmowego. Może wystąpić w każdym wieku, najczęściej jednak pojawia się między 50. a 70. rokiem życia oraz w okresie aktywności zawodowej (przynajmniej raz w tygodniu u 5-10 proc. pacjentów) – zwykle są to osoby otyłe, palące papierosy, a także kobiety w ciąży.

Czym jest zgaga?
Zgaga jest najczęściej objawem żołądkowo-przełykowej choroby refluksowej (rzadziej przepukliny wślizgowej rozworu przełykowego, zaburzonej czynności oczyszczania przełyku lub zaburzonego opróżniania żołądka) i świadczy o zarzucaniu kwaśnej zawartości żołądka do przełyku. Śluzówka przełyku, w odróżnieniu od śluzówki żołądka, nie jest przystosowana do tak kwaśnej treści, w związku z czym przełyk ulega chemicznemu oparzeniu. Prawidłowo działający dolny zwieracz przełyku (LES, z ang. Lower Esophageal Sphincter) zapobiega zarzucaniu, kurcząc się i odcinając drogę powrotną pokarmowi. Do zarzucania dochodzi przy niewydolności tego zwieracza, która polega na zbyt słabym skurczu lub przedłużeniu czasu relaksacji zwieracza. Wbrew powszechnemu przekonaniu, ludzie cierpiący na uporczywą zgagę nie mają nadmiernego wydzielania kwasu w żołądku – nadkwaśność, którą odczuwają, nie jest więc związana z wysokim wydzielaniem kwasu solnego.

Czynniki indukujące zgagę
Pośrednią „przyczyną” zgagi może być ciąża – zgaga, obok mdłości, jest najczęstszą dolegliwością kobiet ciężarnych. Niektóre przyszłe mamy skarżą się na piekący ból w żołądku, trudności w przełykaniu, a nawet odruchy wymiotne już od pierwszego trymestru ciąży (co czwarta ciężarna). Związane jest to ze zmianami hormonalnymi. Progesteron, który przygotowuje śluzówkę macicy na przyjęcie zapłodnionego jaja, a następnie umożliwia utrzymanie ciąży, jednocześnie rozluźnia dolny zwieracz przełyku. W ostatnich miesiącach ciąży, znacznie już powiększona macica silnie uciska na żołądek, przez co działanie zwieracza przełyku jest jeszcze bardziej upośledzone, a objawy zgagi pojawiają się już u ponad połowy ciężarnych.

Niektóre pokarmy oraz używki mogą pobudzać wydzielanie kwaśnych soków żołądkowych lub osłabiać dolny zwieracz przełyku.
Również niektóre leki mogą powodować zgagę poprzez zaburzanie pracy dolnego zwieracza przełyku, zwalnianie oczyszczania przełyku itp. W szczególności zalicza się do nich preparaty stosowane w nadciśnieniu tętniczym i chorobie niedokrwiennej serca (preparaty antycholinergiczne, leki działające antagonistycznie do Ca2+, azotany), a także niesteroidowe leki przeciwzapalne, preparaty uzupełniające niedobory potasu, magnezu, wapnia oraz doustne antybiotyki. Uważa się, że ich odstawienie może spowodować ustąpienie objawów zgagi. Jednak taką decyzję może podjąć tylko lekarz.

Zalecenia
Zanim zaproponujemy pacjentowi odpowiednią terapię lekową, powinniśmy uświadomić mu, które z codziennych zachowań mogą skutecznie zmniejszyć nasilenie i częstotliwość występowania zgagi. Należą do nich: unikanie pokarmów, napojów i używek indukujących zgagę (patrz ramka); rezygnacja z napojów cytrusowych na rzecz tych z jabłek, buraków i marchwi; spożywanie 4-5 niezbyt obfitych posiłków; jedzenie bez pośpiechu; spożywanie ostatniego posiłku na trzy godziny przed snem; ograniczenie używek; walka z nadwagą. Oprócz tego ważne jest, by nie uciskać brzucha i okolic talii przez noszenie zbyt obcisłych ubrań, a także, by po posiłku odpoczywać w pozycji siedzącej, aby pokarm mógł łatwiej przesuwać się we właściwym kierunku. Spać należy z tułowiem uniesionym wyżej niż reszta ciała. Istotną rolę odgrywa także kontrola stresu (napięcie można rozładować np. poprzez wysiłek fizyczny) oraz ograniczenie zażywania niesterydowych leków przeciwzapalnych.

Farmakoterapia
Leczenie farmakologiczne zgagi polega na zmniejszeniu kwasowości soku żołądkowego. W tym celu można zaproponować pacjentowi jeden z preparatów dostępnych bez recepty. Do dyspozycji mamy trzy grupy leków: zobojętniające (alkalia), blokery receptora H2 oraz inhibitory pompy protonowej.

Preparaty zobojętniające (alkalia) działają poprzez wiązanie kwasu solnego w żołądku i jego neutralizację. Dają efekt prawie natychmiastowy, ale krótkotrwały. Dostępne są w postaci „mleczka” i tabletek. Leki te są zupełnie bezpieczne przy sporadycznym stosowaniu. Nie zaleca się jednak ich przyjmowania przy częstszych objawach zgagi (mogą powodować biegunki lub zaparcia) oraz łącznie z innymi lekami, gdyż łatwo wchodzą w interakcje – obniżają wchłanianie leków kardiologicznych, stosowanych w nadciśnieniu tętniczym, leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, niektórych antybiotyków, wielu leków nasennych, a zwiększają wchłanianie m.in. doustnych leków przeciw­cukrzycowych.

Blokery receptora H2 hamują wydzielanie soku żołądkowego. Działają silniej i dłużej niż preparaty zobojętniające (nawet do 12 godzin) oraz wywołują znacznie mniej interakcji. Niestety, im dłużej są stosowane, tym ich skuteczność jest mniejsza (wytwarza się tolerancja).

Inhibitory pompy protonowej wyjątkowo skutecznie zmniejszają ilość kwasu solnego w żołądku, poprzez hamowanie jego wytwarzania. W znacznym stopniu przyczyniają się do szybszej regeneracji błony śluzowej przełyku. Leki te działają bardzo długo i przynoszą trwałą ulgę. Można je przyjmować przewlekle i nie wpływa to na ich skuteczność. Zwykle są stosowane w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Zaleca się je także przy przewlekłym stosowaniu leków z grupy NLPZ jako osłonę.
Zgaga występująca sporadycznie nie powinna niepokoić. Jeśli jednak występuje codziennie lub wielokrotnie w ciągu tygodnia, jeśli objawy nie ustępują pomimo terapii lekami bez recepty – wówczas należy skierować pacjenta do lekarza.


Leki bez recepty stosowane w leczeniu zgagi
Alkalia
• węglan wapniowy i magnezowy
• wodorotlenek glinowy i magnezowy
• fosforan glinowy wodorowęglan sodu
• trójkrzemian magnezu

Blokery H2
• cymetydyna
• ranitydyna
• famotydyna
• nizatydyna
• roksatydyna

IPP
• omeprazol
• lanzoprazol
• pantoprazol
• rabeprazol
• ezomeprazol


Pytanie do pacjenta i Porada
Czy ból promieniuje do szczęki/szyi/ramienia lub nasila się po wysiłku?
Skierować pacjenta do lekarza. Możliwa przyczyna sercowo-naczyniowa.

Czy ból w nadbrzuszu budzi pacjenta w nocy?
Skierować pacjenta do lekarza. Możliwy wrzód dwunastnicy.

Czy ból w nadbrzuszu nasila się przy pustym żołądku?
Skierować pacjenta do lekarza. Możliwy wrzód żołądka.

Czy pacjent stosuje preparaty antycholinergiczne, leki działające antagonistycznie do Ca2+, azotany?
Skierować pacjenta do lekarza. Leki te obniżają sprawność dolnego zwieracza przełyku.

Czy pacjentka jest w ciąży?
Konieczna konsultacja z lekarzem.

Czy stosowane są regularnie leki z grupy NLPZ?
Zastosować odpowiednią terapię.

Czy występuje przewlekły ból gardła i częste odbijanie się po posiłku?
Zastosować odpowiednią terapię.


Pokarmy i używki mogące powodować zgagę:

• potrawy smażone i tłuste (rosoły, buliony)
• potrawy kwaśne (ocet, chrzan), słone (magi, sos sojowy) i pikantne (chili)
• warzywa wzdymające (kapusta, nasiona roślin strączkowych, czosnek, cebula)
• żółte i pleśniowe sery
• soki i owoce cytrusowe, przetwory pomidorowe i świeże pomidory
• kawa, czarna herbata, napoje gazowane (szczególnie z kofeiną)
• alkohol
• mięta (w każdej postaci)
• orzeszki ziemne
• słodycze
• ciasta drożdżowe
• palenie papierosów (nikotyna) i stres
• obfite posiłki i drzemki po posiłku

4.4/5 - (320 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH