Sposoby na ukąszenia owadów

Wyjeżdżając na wakacje, warto przygotować się na spotkanie z owadami. Ukąszenia wielu z nich mogą wywołać nieprzyjemne, a nawet niebezpieczne objawy.

Ukąszenia pszczół, os, komarów oraz meszek powodują nieprzyjemne swędzenie i pieczenie skóry. Natomiast kleszcze, poza wypijaniem krwi, mogą przenosić groźne choroby: boreliozę i odkleszczowe zapalenie opon mózgowych. W najgorszej sytuacji są osoby uczulone na jad owadów, ponieważ może u nich dojść do wstrząsu anafilaktycznego.

Na szczęście w środkowoeuropejskiej strefie klimatycznej nie rozmnażają się tropikalne gatunki komarów przenoszące choroby, takie jak: malaria, żółta febra, tularemia czy wirusowe zapalenie mózgu. Jednak i nasze „rodzime” gatunki owadów mogą w niektórych przypadkach stanowić zagrożenie dla zdrowia.

Objawy ukąszenia
W 90 proc. przypadków użądlenie przez osę lub pszczołę powoduje jedynie miejscową reakcję w postaci zaczerwienienia i świądu utrzymującego się nie dłużej niż 24 godziny. U pozostałych osób może rozwinąć się rozległa reakcja miejscowa (2-17 proc.) lub uogólniona reakcja alergiczna – groźny dla życia wstrząs anafilaktyczny (0,35-4 proc.).

Wstrząs anafilaktyczny objawia się gwałtownym spadkiem ciśnienia krwi, omdleniem, zatrzymaniem krążenia i oddychania. Jeśli bezzwłocznie nie zostanie udzielona pomoc, wstrząs może doprowadzić do śmierci. Lekiem ratującym życie jest w tym przypadku epinefryna. Na skutek obkurczania naczyń krwionośnych podnosi ona ciśnienie krwi, przywracając choremu krążenie i oddychanie. Osoby szczególnie narażone na wystąpienie wstrząsu, czyli alergicy i astmatycy, powinny zawsze nosić przy sobie zestaw pierwszej pomocy zawierający bolus epinefryny. Wstrząs jest też wyjątkowo niebezpieczny dla osób starszych, dodatkowo obciążonych schorzeniami, takimi jak: choroba wieńcowa, niewydolność serca, miażdżyca.

Leczenie
W przypadku niewielkich objawów skórnych wywołanych ukąszeniami owadów zaleca się zastosowanie preparatów antyhistaminowych, ograniczających rozwój reakcji alergicznej. Szczególnie zalecane są leki niepowodujące efektu sedacyjnego (uspokojenie wraz z uczuciem senności), np. loratadyna, cetyryzyna. Można również stosować miejscowo preparaty w postaci żeli lub maści, które złagodzą nieprzyjemne dolegliwości.

W poważniejszych przypadkach konieczne może okazać się zastosowanie leków na receptę. W zwalczaniu odczynów alergicznych zaleca się też picie musującego wapna, które działa przeciwysiękowo i przeciwzapalnie.

Tuż po ukąszeniu należy umyć dokładnie ranę, by zapobiec infekcji bakteryjnej. Pomimo odczuwanego swędzenia, nie wolno się drapać, ponieważ można uszkodzić skórę i wprowadzić infekcję. Domowe sposoby leczenia ukąszeń, do których zalicza się stosowanie zimnych kompresów i okładów z octu, są również skuteczne. W celu zminimalizowania świądu można przecierać miejsce ukłucia wacikiem nasączonym spirytusem.

Profilaktyka
Najważniejsza jest jednak profilaktyka. Podstawą jest właściwy ubiór zakrywający ciało: długie spodnie, koszula z długim rękawem. Szczególnie polecany jest biały kolor garderoby, gdyż nie drażni on ani nie wabi owadów, a ponadto na białym tle łatwo zauważyć wędrującego insekta. Zaleca się rezygnację z zapachowych kosmetyków przyciągających owady. Można też zaopatrzyć się w środki odstraszające owady, dostępne w postaci aerozoli, żelów i plastrów.

Charakterystyka ukąszeń owadów

Komary
Są aktywne głównie o zmierzchu. Ukąszenia komarów są z reguły niegroźne, jednak wielokrotne ukłucia w krótkim odstępie czasu mogą wywołać reakcję alergiczną i złe samopoczucie.

Meszki
Swoim wyglądem przypominają miniaturowe muszki. Kłują praktycznie przez całą dobę, zarówno w słoneczny dzień, jak i o zmierzchu. Ślad po ukąszeniu jest bardzo bolesny, utrzymuje się długo, często pojawia się obrzęk, a nawet gorączka.
Masowy atak meszek może doprowadzić do uogólnionej reakcji alergicznej.

Osy
Owady te zazwyczaj atakują człowieka po ich uprzednim rozdrażnieniu. Jad os zawiera substancje uwalniające mediatory stanu zapalnego: prostaglandyny i histaminę, prowadzące do powstania odczynów alergicznych z zaczerwienieniem, swędzeniem, pieczeniem oraz z opuchlizną.

Pszczoły
Objawy po ich ukąszeniu są podobne do tych występujących po użądleniu przez osę. Szczególnie niebezpieczne są użądlenia w obrębie jamy nosowo-gardłowej, gdyż mogą spowodować obrzęki grożące niedrożnością dróg oddechowych i uduszeniem.

Szerszenie
Ich użądlenia są bardzo niebezpieczne. Jad szerszeni zawiera około 5 proc. acetylocholiny, odpowiedzialnej za silne pieczenie rany, oraz toksyny uszkadzające krew i nerki. Oprócz obrzęków i zaczerwienienia skóry mogą pojawić się dreszcze, gorączka oraz bóle i duszności w klatce piersiowej. W przypadku ukąszenia przez szerszenia najlepiej skontaktować się z lekarzem.

Mrówki
Podczas ugryzienia do rany uwalnia się kwas mrówkowy, powodujący świąd i zaczerwienienie. W celu neutralizacji tego kwasu zaleca się zastosowanie roztworu sody oczyszczonej.

Kleszcze
Ślina kleszczy zawiera substancję znieczulającą, która sprawia, że nie czujemy ukąszenia. Po zagnieżdżeniu się pod skórą kleszcz przez kilka dni – zanim odpadnie – wysysa krew. Jeśli będzie on zainfekowany, może przenieść wirusy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub bakterie wywołujące boreliozę.

Jak prawidłowo usunąć kleszcza?
Do usuwania kleszczy ze skóry używa się pęsety. Chwyciwszy kleszcza, należy zdecydowanym ruchem wyciągnąć go. Jeśli istnieje ryzyko, że fragment pasożyta pozostał w skórze, konieczna jest wizyta u lekarza w celu dokładnego oczyszczenia rany. Kleszcza wbitego w skórę nie należy smarować masłem, ponieważ może to wywołać u niego wymioty, co zwiększa ryzyko infekcji przenoszonymi przez niego drobnoustrojami.