Skutki palenia

Palenie – zarówno czynne, jak i bierne ­– wpływa negatywnie na cały organizm. Poprosiliśmy specjalistów różnych dziedzin o wypowiedzi na temat skutków tego nałogu.

prof. Jerzy Korewicki
kierownik Kliniki Niewydolności Serca i Transplantologii w Instytucie Kardiologii w Aninie

Palenie papierosów jest związane bezpośrednio lub pośrednio ze wszystkimi znanymi ludzkości chorobami. Zwiększa ryzyko i przyspiesza wystąpienie nadciśnienia, choroby wieńcowej oraz zawału, zwłaszcza u ludzi obciążonych genetycznie. Negatywne skutki palenia występują u nich znacznie wcześniej i często mają cięższy przebieg.

Palacz jest nieustannie niedotleniony. Powoduje to obniżenie wydolności mięśnia sercowego i zmiany nekrotyczne (obumieranie komórek) w jego sercu. Ponadto wzmaga miażdżycowe odkładanie się cholesterolu i tłuszczów w naczyniach wieńcowych. Nie dość, że krew palacza jest uboga w tlen, to jest także gęsta i przepycha się przez zwężone naczynia zaczopowane złogami cholesterolu. Przewody są niedrożne, a serce musi pompować krew. Konsekwencją jest nadciśnienie. Palenie papierosów jest jednym z najistotniejszych czynników wywołujących czy przyspieszających choroby układu krążenia, a dla pacjentów, u których wykonywano jakiekolwiek zabiegi kardiochirurgiczne, to po prostu samobójstwo. Serce palacza bije szybszym rytmem, a jak wiadomo przyspieszony rytm serca jest również czynnikiem ryzyka wcześniejszego zgonu.

prof. Włodzimierz Sawicki
Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii, prodziekan Uniwersytetu Medycznego w Warszawie

Papieros to najgorzej działająca na płód używka, zwłaszcza w pierwszym okresie ciąży, kiedy wykształca się łożysko. Od niego zależy przecież rozwój płodu, jego kondycja, przebieg ciąży, to, czy dziecko urodzi się o czasie, w jakim stanie będą jego płuca, układ krwionośny, układ nerwowy, mózg.

Łożysko tworzy się z drobniusieńkich kosmków, które są wyposażone w bardzo drobne naczynia włosowate. Nikotyna tak bardzo je obkurcza, że bezpowrotnie ulegają one uszkodzeniu. Zaburzona zostaje częstość rytmu serca płodu oraz zmniejszają się jego ruchy oddechowe. Wypalenie jednego papierosa przez kobietę ciężarną powoduje przyspieszenie akcji serca płodu o 39 uderzeń na minutę. Przyspieszenie to utrzymuje się jeszcze przez 8-12 minut po zgaszeniu przez matkę papierosa. Poza tym dzieci palących matek rodzą się z obniżoną wagą o około 150-300 g. Często są też wcześniakami. Jeśli na wcześniactwo nakłada się niska masa urodzeniowa, może to skutkować niewydolnością narządową.

Ryzyko samoistnego poronienia u palących ciężarnych jest o 30-70 proc. wyższe niż u niepalących. Dzieci kobiet palących częściej rodzą się z wadami wrodzonymi, mają wyższy wskaźnik zachorowalności i śmiertelności do 5. roku życia. W tej grupie dzieci częściej występuje zespół nagłej śmierci noworodka. Palenie tytoniu przez rodziców w istotny sposób zwiększa ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej u dziecka, a także przewlekłego zapalenia ucha środkowego, które jest główną przyczyną głuchoty w wieku dziecięcym.

prof. Wacław Droszcz
specjalista chorób wewnętrznych, płucnych i alergicznych

Dym tytoniowy zawiera prawie 60 substancji o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Wdychanie go jest szczególnie niebezpieczne dla osób niepalących. Ich organizm nie ma wykształconych mechanizmów obronnych przed szkodliwymi związkami jak organizm zaawansowanych palaczy. Bierni palacze – tak samo jak czynni – są narażeni na raka płuc, przewlekłe schorzenia dróg oddechowych oraz inne choroby odtytoniowe.

Rak płuc u palaczy występuje 20 razy częściej niż u osób niepalących. U 20-50 proc. palaczy stwierdza się przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). Palenie tytoniu jest również przyczyną rozedmy płuc.

U dzieci przebywających w środowisku palaczy występuje zwiększona podatność na nieżyty nosa, zapalenia zatok, oskrzeli i zapalenia płuc. Niemowlęta rodziców palących dwukrotnie częściej chorują na zapalenia dolnych dróg oddechowych.

W oskrzelach palacza substancje smoliste pochodzące z dymu tytoniowego tworzą gęstą, brudną i lepką maź. Delikatne rzęski sklejają się i sztywnieją w niej. Dochodzi do mnożenia się bakterii i drobnoustrojów chorobotwórczych. Rozpoczyna się proces zapalny. Najpierw jest to suchy kaszel, potem kaszel z flegmą. Dochodzi do zwężania oskrzeli, przepływ powietrza staje się utrudniony, często występują ataki duszności przypominające astmę. Przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli pojawia się charakterystyczna duszność nad ranem. Jest to wywołane nagromadzeniem się ropnej wydzieliny w czasie snu.

Największe spustoszenie dym tytoniowy sieje jednak w płucach. Uszkodzeniu ulegają drobne pęcherzyki płucne. Odbierają one z naczyń krwionośnych dwutlenek węgla, w zamian dostarczając tlen. Pod wpływem substancji drażniących pęcherzyki te nadmiernie rozszerzają się i sztywnieją. Płuca stają się nabrzmiałe, blade i mało elastyczne.

#Czy wiesz, że…

• Osoba paląca 18 papierosów dziennie od 18. do 60. r.ż. skraca swoje życie o 15 lat.
• Papierosy mogą być źródłem impotencji u mężczyzn (palenie uszkadza spermę) i zaburzenia płodności u kobiet.
• Skóra ludzi 40-letnich, którzy od dawna palą, jest taka sama jak skóra 70-latków, którzy nigdy nie palili (tytoniowa twarz).
• Palenie to jedna z głównych przyczyn osteoporozy u kobiet.
• Palenie wiąże się z występowaniem i rozwojem chorób nerek oraz z progresją objawów tych schorzeń.