Przeterminowane leki przynieś do apteki

Z Pawłem Gunciarzem z firmy Remondis Medison rozmawia Justyna Hofman-Wiśniewska.

Dlaczego odpady farmaceutyczne są niebezpieczne?

Z punktu widzenia prawa ochrony środowiska, odpady farmaceutyczne są niebezpieczne, ponieważ mogą zawierać substancje zdefiniowane jako toksyczne, które ze względu na swoje specyficzne własności stanowią zagrożenie dla środowiska. Zbudowane z szeregu związków chemicznych, po terminie przydatności stanowią potencjalne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia ludzi. Związki zawarte w lekach są bardzo trwałe; przedostając się do wód lub gleb, potrafią je skutecznie skazić. Należy pamiętać, że leki o silnym działaniu znajdują się w wykazie trucizn.

O tym, że używanie przeterminowanych leków jest niebezpieczne dla zdrowia, wiedzą chyba wszyscy, jednak mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że wyrzucanie starych lekarstw do kosza, a stamtąd na składowiska odpadów, jest równie niebezpieczne, ponieważ środki zawarte w lekach mają szkodliwy wpływ na środowisko. I jeszcze jedno: nigdy nie wyrzucajmy leków do toalety! Oczyszczalnie ścieków nie radzą sobie dobrze z takimi substancjami, a ich obecność w wodzie sprawia, że bakterie i wirusy uodporniają się na nie. Przeterminowane leki powinny być poddane utylizacji.

W literaturze fachowej można spotkać kilka sposobów klasyfikacji odpadów powstających w zakładach opieki zdrowotnej. Najczęściej dzieli się je na: komunalne, komunalnopodobne, medyczne oraz specjalne (do nich zaliczane są środki farmaceutyczne), pozostałe.

Skąd pochodzi najwięcej przeterminowanych leków?

Podstawowe ich źródło to nasze domowe apteczki! Od kilku lat trwa akcja zbiórki przeterminowanych leków. W aptekach stoją specjalne pojemniki, do których należy je wrzucać. Drugim źródłem są niesprzedane przeterminowane partie leków pochodzące z aptek i hurtowni farmaceutycznych lub też partie leków wycofanych bezpośrednio od producentów.

Czy wystawiane w aptekach pojemniki na przeterminowane leki to według pana metoda, która się sprawdza?

Tak. W aptekach zbierana jest większość przeterminowanych lekarstw od mieszkańców i dlatego współpraca z nimi jest dla nas bardzo ważna. Apteka jest łatwo dostępnym miejscem, a poprzez różnego rodzaju prowadzone kampanie każdy wie, że może tam przynieść lekarstwa i być ekologicznym.

System zbiórki przeterminowanych leków obejmuje np. na terenie Warszawy około 510 punktów. Są to apteki oraz dodatkowo wybrane przychodnie i punkty apteczne. W punktach tych ustawiono standardowe pojemniki o pojemności 40-60 litrów. Pojemniki te są skonstruowane tak, by uniemożliwić osobom niepowołanym dostęp do gromadzonych w nich odpadów. Systemem tym objęta jest cała Polska.

W każdym roku w ten sposób zebrane jest kilka ton leków. Należy też dodać, że apteki, które biorą udział w akcji zbiórki przeterminowanych leków – organizowanej np. przez gminę – nie ponoszą z tego tytułu żadnych kosztów.

Jeśli chodzi o zbiórkę termometrów rtęciowych, to we wszystkich punktach ustawiono specjalistyczne pojemniki o objętości 3 litrów. Pojemniki te są ustawione w taki sposób, aby nie mieli do nich dostępu klienci. Odbiorem, transportem, a następnie unieszkodliwianiem zajmują się wyspecjalizowane w tym firmy.

Czy odpady farmaceutyczne są w jakiś szczególny sposób zabezpieczane, jeśli chodzi o transport i magazynowanie?

Leki są zabezpieczane już na etapie zbiórki w aptece w taki sposób, aby nie było możliwe wyjęcie ich z pojemników. Następnie odpady są przewożone specjalistycznym transportem do magazynu odpadów niebezpiecznych, skąd trafiają do zakładu utylizacji.

Na czym polega utylizacja?

Utylizacja odpadów farmaceutycznych polega na ich unieszkodliwianiu. Spalanie, o którym tutaj mowa, odbywa się w specjalnie przeznaczonych do tego zakładach unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Temperatura ponad 1100oC, warunki dotyczące dostępu tlenu, czasu, w jakim spaliny są poddawane działaniu wysokiej temperatury, oraz sposobu ich schładzania, oczyszczania – to gwarantuje rozkład i wychwycenie wszystkich substancji niebezpiecznych. Jest to jedyny ekologiczny sposób unieszkodliwiania odpadów farmaceutycznych, który redukuje do minimum emisje do środowiska.

Jakie są koszty utylizacji?

Koszty utylizacji, które wraz z transportem sięgają kilku złotych za kilogram, są bardzo niskie w porównaniu do ryzyka i korzyści ekologicznych uzyskiwanych z ograniczenia niebezpieczeństwa przedostania się tych substancji do środowiska. W przypadku zbiórki leków od ludności koszty te ponoszone są np. przez gminę.

Czy wszystkie leki utylizuje się w ten sam sposób?

Gdy są selektywnie zbierane przez wyspecjalizowane firmy, wówczas utylizowane są termicznie. Niestety nie można powiedzieć, że wszystkie leki utylizuje się w ten sam sposób. Problem tkwi w tym, że pewna ilość leków jest wyrzucana do pojemników na odpady komunalne, a następnie trafia na składowisko wraz ze strumieniem odpadów komunalnych. Takie postępowanie, jak już wspomniałem, może stwarzać zagrożenie dla środowiska i ludzi. Należy również pamiętać, że nie wszystkie odpady z naszych apteczek mogą trafić do pojemnika na leki wystawionego w aptece, np. termometry rtęciowe powinny być zbierane selektywnie do oddzielnych pojemników.

Dziękuję za rozmowę.