Kwas walproinowy, a wady wrodzone u dzieci

Przyjmowanie w czasie ciąży kwasu walproinowego w lekach przeciwpadaczkowych może zwiększać ryzyko urodzenia dziecka z wrodzonymi wadami rozwojowymi.

Prestiżowy magazyn New England Journal of Medicine opublikował wyniki badań grupy roboczej ds. leków przeciwpadaczkowych przy EUROCAT, dotyczące ryzyka wystąpienia specyficznych wad wrodzonych u dzieci matek zażywających preparaty zawierające kwas walproinowy w pierwszym trymestrze ciąży. Wiadomym jest, że rozwijające się w tym okresie ciąży narządy, jak mózg czy serce dziecka, są szczególnie wrażliwe na działanie substancji teratogennych.

Badaniem objęto 98 075 urodzeń żywych i martwych oraz poronień sztucznych (przeprowadzonych z powodu prenatalnego rozpoznania wrodzonych wad rozwojowych), wybranych z populacji 3,8 miliona urodzeń w 14 krajach Europy, w latach 1995-2005. W szerokim zakresie wykorzystano dane Polskiego Rejestru Wrodzonych Wad Rozwojowych, prowadzonego od 1997 roku przez Katedrę i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu,
pod kierownictwem prof. Anny Latos-Bieleńskiej.

Uzyskane wyniki wskazują, że ryzyko urodzenia dziecka z jedną z następujących wad: rozszczepem kręgosłupa, ubytkiem w przegrodzie międzyprzedsionkowej, rozszczepem podniebienia, spodziectwem , polidaktylią, kraniosynostozą lub wadą ubytkową kończyn było od 2 do nawet 12 razy wyższe dla matek narażonych na działanie kwasu walproinowego w okresie ciąży, w porównaniu z matkami, które nie stosowały leków przeciwpadaczkowych w tym okresie. Wykazano także, że stosowanie kwasu walproinowego podnosi ryzyko wystąpienia wad wrodzonych w porównaniu z innymi lekami przeciwpadaczkowymi.

Z przedstawionych badań wynika, że kobietom w ciąży powinno zalecać się unikanie przyjmowania preparatów zawierających kwas walproinowy. W przypadkach gdy całkowite wyłączenie leków przeciwpadaczkowych w okresie ciąży jest niemożliwe, należy wybierać inne leki, niezawierające kwasu walproinowego. Autorzy badań sugerują, że ze względu na znaczący odsetek ciąż nieplanowanych (ponad 50 proc.), zalecenia te powinny dotyczyć nie tylko kobiet będących już w ciąży, ale wszystkich w wieku rozrodczym.

POLSKI REJESTR WRODZONYCH WAD ROZWOJOWYCH (PRWWR)

Wrodzone wady rozwojowe stanowią poważny problem medyczny i społeczny. Aż 2 proc dzieci rodzi się z przynajmniej jedną poważną wadą rozwojową. Wady wrodzone są również główną przyczyną zgonów niemowląt oraz niepełnosprawności fizycznej u dzieci.

Wiele zespołów wad należy do tzw. „rzadkich chorób”, które stanowią szczególny problem dla systemu opieki zdrowotnej – dzieci z poważnymi wadami rozwojowymi wymagają zwykle wieloletniej, wielokierunkowej i kosztownej opieki medycznej.

Podstawą monitorowania wad wrodzonych w populacji, identyfikacji czynników ryzyka, działań profilaktycznych i zmierzających do poprawy opieki medycznej są rejestry wad wrodzonych. Przykładem takiego rejestru jest Polski Rejestr Wrodzonych Wad Rozwojowych (PRWWR), istniejący od 1997 roku przy Katedrze i Zakładzie Genetyki Medycznej UM w Poznaniu.

PRWWR gromadzi dane dotyczące częstości i rodzajów wad wrodzonych na terenie Polski, identyfikuje różnice regionalne, dostarcza danych o wadach dla organizatorów opieki medycznej w kraju, umożliwiając ocenę zapotrzebowania na diagnostykę, terapię i rehabilitację dla dzieci z wadami, umożliwia badania dotyczące etiologii wad wrodzonych. Od 2001r. PRWWR jest członkiem EUROCAT (European Surveillance of Congenital Anomalies) – Konsorcjum UE zrzeszającym rejestry wad z krajów UE i spoza niej, spełniające określone kryteria, zapewniające wiarygodność danych. PRWWR to największy rejestr EUROCAT.