Zaburzenia snu

Zaburzenia snu


Według badań WHO, co trzecia osoba może cierpieć z powodu zaburzeń snu, a po 65 r.ż. liczba chorych wzrasta do nawet 42 proc. Statystyki wyglądają przerażająco, wygląda na to że bezsenność jest jednym z największych problemów naszych czasów.

Sen jest podstawą potrzebą każdego organizmu, bez niego człowiek nie jest w stanie normalnie funkcjonować. Przez wiele lat uważano, że sen jest biernym odpoczynkiem. Nie jest to prawda. Okazuje się, że sen jest zjawiskiem aktywnym, aby zasnąć, pewne rejony mózgu muszą ulec aktywacji. Rolą snu jest nie tylko regeneracja organizmu, jest on także niezbędny w procesie dojrzewania, uczenia się i utrwalania pamięci.

Czynniki snu
Znanych jest kilka czynników snu: melatonina, transmiter GABA, interleukina-1, czy peptyd wywołujący sen delta. Tłumią one aferentną impulsację układu siatkowatego wstępującego pobudzającego (RAS) powodując zasypianie. Przebudzenie następuje po zmetabolizowaniu tych czynników. Najlepiej poznana jest melatonina, hormon syntetyzowany w szyszynce zgodnie z cyklem dobowym. Melatonina hamuje aktywność bioelektryczną i metaboliczną mózgu, uniewrażliwia neurony na sygnały endo- i egzogenne (neuroprzekaźniki, hałas), ułatwiając zasypianie. Stężenie melatoniny zmienia się wraz z wiekiem. Najwyższy poziom hormonu przypada na okres 5-10 r.ż., następnie stopniowo spada. Po 65 r.ż. obserwowany spadek staje się gwałtowny.

Fazy snu
Sen jest zjawiskiem cyklicznym, na podstawie badania czynności bioelektrycznej mózgu podzielony został na dwie fazy: NREM i REM.

Faza NREM to sen wolnofalowy. W zależności od amplitudy i częstotliwości fal możemy podzielić na sen lekki, umiarkowany i głęboki (o najniższej częstotliwości fal, tzw. sen delta). Charakteryzuje się zmniejszoną aktywnością mózgu i spowolnieniem procesów fizjologicznych (zmniejszenie częstości oddechów, hamowanie pracy serca). Podczas tej fazy organizm regeneruje się fizycznie.

Faza REM to sen fal beta o wysokiej częstotliwości. Faza REM charakteryzuje się szybkim, błądzącym ruchem gałek ocznych, obniżeniem napięcia mięśni szkieletowych oraz podwyższonym progiem na przebudzenie. W tej fazie obserwuje się podwyższoną aktywność mózgu – utrwalana jest pamięć, pojawiają się marzenia senne. Jest to, można powiedzieć, czas regeneracji psychicznej.
Obie fazy, czyli pełny cykl snu, trwa około 1,5 godziny, aby wypocząć człowiek potrzebuje około 4-6 cykli. Faza NREM dominuje w pierwszej połowie nocy, natomiast długość fazy REM wzrasta pod koniec nocy (stąd osoby, które poświęcają odpowiednią ilość czasu na sen, mają lepsze wyniki w nauce). U dzieci, ze względu proces dojrzewania i intensywnej nauki, przeważa faza REM.

Bezsenność
Bezsennością określa się subiektywny, przykry stan występowania niedostatecznej ilości lub jakości snu, pomimo istnienia obiektywnych warunków sprzyjających snu. Pacjenci dotknięci bezsennością najczęściej uskarżają się na następujące objawy: częste przebudzaniem się w środku nocy, trudności z zaśnięciem w odpowiednio krótkim czasie, wczesne budzenie się z niemożnością zaśnięcia, zbyt krótki lub zbyt płytki sen, który nie pokrzepia.

Najczęściej spotykana jest bezsenność wieloobjawowa, tzn. dwa lub więcej objawów występuje równocześnie. Jeśli objawy trwają powyżej trzech tygodni bezsenność klasyfikujemy jako przewlekłą i taka postać jest najczęściej obserwowana wśród pacjentów udających się o pomoc do lekarza lub farmaceuty.

Do najczęstszych przyczyn bezsenności należą bezdech senny, zespół niespokojnych nóg, choroby psychiczne i somatyczne, proces starzenia, stres, oraz nadużywanie leków nasennych. Warto zaznaczyć, że Polacy spożywają najwięcej leków nasennych na świecie (nawet 15 proc. osób po 65 r.ż.). Niepokoi fakt, że lekarze w dalszym ciągu przepisują leki nasenne starej generacji (BDZ o długim okresie półtrwania), szczególnie niebezpieczne w grupie geriatrycznej, ponieważ mogą powodować senność następnego dnia, stłumienie, zaburzenia pamięci, zwiększone ryzyko upadków i złamań. Ponadto skracają długość fazy snu głębokiego.

Konsekwencja bezsenności
Zaburzenia snu znacząco odbijają się na jakości życia. Przede wszystkim prowadzą do obniżenia nastroju, dramatycznie narasta odsetek zaburzeń depresyjnych (ryzyko rośnie 5-krotnie). Pojawiają się problemy z koncentracją, zaburzeniem pamięci, osłabieniem zdolności intelektualnych, pogorszeniem jakości wykonywanych zadań, sennością w ciągu dnia. Pacjenci cierpiący na bezsenność dwa razy częściej wymagają hospitalizacji, dwa razy częściej chodzą do lekarza, i cztery razy częściej ulegają wypadkom. Nieprawidłowa jakość snu odbija się również na systemie immunologicznym, układzie pokarmowym, może prowadzić do otyłości i nadciśnienia. Okazuje się, że u osób, u których długość snu była krótsza niż 5-godzin ryzyko nadciśnienia wzrasta aż 5-krotnie. Odpowiada za to wzmożone napięcie układu współczulnego i aktywacja osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Jest to mechanizm obronny organizmu – brak snu mobilizuje się go do walki, co utrwala tylko bezsenność.

Higiena snu
Nie ilość, a jakość snu jest najważniejsza – do pełnej regeneracji potrzeba zarówno fazy głębokiej NREM i fazy REM. Leczenie bezsenności powinno opierać się na usunięciu przyczyny, przywróceniu cykliczności snu i poprawy jakości snu. Pierwszym krokiem powinna być zawsze poprawa higieny snu: należy ograniczać czas spędzony w łóżku, nie starać się zasypiać na siłę. Z sypialni należy usunąć zegary i przede wszystkim… telewizor. Niebieskie światło emitowane przez ekran hamuje wydzielanie melatoniny, co dla mózgu jest sygnałem rozpoczęcia dnia.

Melatonina
Gwałtowny spadek melatoniny może być przyczyną bezsenności u osób starszych, u osób pracujących w trybie zmianowym, czy często podróżujących, które mają problemy z normalizacją cyklu sen-czuwanie. W 2013 roku przeprowadzono metaanalizę 19 randomizowanych badań klinicznych z udziałem 1683 pacjentów z bezsennością. Udowodniono, że melatonina przyspiesza zasypianie, wydłuża czas snu i znacząco poprawia jego jakość. Efekt działania zależał od dawki i czasu przyjmowania melatoniny. Potwierdza to badanie z 2008 roku z udziałem pielęgniarek pracujących w systemie zmianowym, stosujących 5 mg melatoniny 30 minut przed snem. Melatonina jest szczególnie skuteczna u osób z tzw. opóźnioną fazą snu, którzy nie czują senności do późnych godzin nocnych i mają problemy z rannym wstawaniem. Hormon pozwala na przesunięcie fazy snu o 2-3 godz. Należy przy tym podkreślić, że melatonina jest substancją fizjologiczną, nie wpływa więc na długość poszczególnych faz snu, jak środki nasenne, nie powoduje skutków ubocznych i jest dobrze tolerowana.

Uzupełnienie niedoboru melatoniny wzrasta stopniowo, efekt widoczny jest po około 2 tygodniach. Leczenie należy rozpocząć od dawki 5 mg stosowanej przez 2-4 tygodnie, następnie należy kontynuować terapię niższą dawką (1-3 mg). U osób starszych, u których występuje niedobór endogennej melatoniny lub u osób, mających problemy ze snem z powodu chorób psychosomatycznych, leczenie można kontynuować dawką od 1 do 5 mg.

Preparaty roślinne
W aptece dostępny jest szeroki asortyment środków roślinnych. Należy podkreślić, że ich skuteczność w zaburzeniach snu opiera się przede wszystkim na działaniu uspakajającym, stąd można je polecić jeśli przyczyną bezsenności jest przede wszystkim stres. Wśród najczęściej stosowanych surowców roślinnych należy wymienić wyciągi z kozłka lekarskiego, melisy, szyszki chmielu, lawendy, czy męczennicy.

fot. dzięki uprzejmości photostock http://www.freedigitalphotos.net

4.9/5 - (233 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH