Leczenie ran przewlekłych

Rana przewlekła goi się zwykle ponad 8 tygodni. Schorzenie to dotyczy wielu osób, zwłaszcza w podeszłym wieku, m.in. pacjentów z miażdżycą naczyń obwodowych, diabetyków ze stopą cukrzycową oraz pacjentów długotrwale unieruchomionych.

Przyczyną długiego procesu gojenia się ran przewlekłych jest ich charakterystyczna etiologia. Rany te stanowią poważne powikłanie różnych chorób i zaburzeń związanych z miejscową redukcją przepływu krwi w naczyniach żylnych, tętniczych lub mikrokrążeniu. Wynikające z tych zaburzeń niedostateczne zaopatrzenie tkanek w składniki odżywcze i tlen powoduje występowanie zmian troficznych skóry. Dodatkowo w tych miejscach gromadzą się zbędne produkty przemiany materii, co prowadzi do załamania metabolizmu komórkowego i rozwoju martwicy. Objęte uszkodzeniem tkanki ulegają rozkładowi. W ten sposób powstaje trudno gojące się owrzodzenie, które jest w przypadku ran przewlekłych objawem klinicznym. Nieleczona lub niewłaściwie leczona rana może rozprzestrzeniać się w głąb tkanek. Może również być przyczyną miejscowego, a nawet ogólnego zakażenia orga- nizmu.

Prawidłowe leczenie ran
Rany przewlekłe są bardzo trudne w leczeniu. Najważniejsza w tym przypadku jest diagnostyka i zastosowanie właściwego leczenia przyczynowego. Polega ono na systematycznym oczyszczaniu rany z tkanek martwiczych, wysięku oraz mikroorganizmów chorobotwórczych. Stosuje się tutaj urządzenia ultradźwiękowe lub wykorzystujące sprężony tlen.

Następnie dobierany jest odpowiedni opatrunek, który zależy od stopnia zaawansowania rany. W prawidłowym leczeniu spełnia on kluczową rolę. Nowoczesne metody opatrywania ran są znacznie bardziej skuteczne w przypadku ran przewlekłych niż tradycyjne – suche bądź wysychające. Przyspieszają one niemal dwukrotnie proces gojenia i znacznie podnoszą komfort chorego.

Miejscowe leczenie ran przewlekłych to leczenie etapowe. W fazie oczyszczania opatrunek musi zatamować krwawienie, wchłaniać wydzielinę z rany i zapobiegać zakażeniom. W fazie ziarninowania – zapewnić wilgotność (wchłaniać nadmiar wydzieliny, zapobiegać wysychaniu), ochraniać tkankę ziarninową i zapobiegać zakażeniu. W fazie naskórkowania – utrzymywać odpowiednią wilgotność i chronić delikatną nową strukturę komórkową. Praktycznie w każdej fazie należałoby zastosować inny opatrunek ochraniający ranę, stabilizujący jej środowisko fizykochemiczne, a przy tym niewymagający częstych zmian. Jeśli stan rany wymaga zmiany opatrunku, ważną jego zaletą jest zapewnienie choremu możliwie bezbolesnych manipulacji opatrunkiem.

Wspomagająco w leczeniu trudno gojących się ran (np. owrzodzeń troficznych) można stosować środki dostępne bez recepty. Mogą to być np. żele z hialuronianem cynku, który wykazuje działanie regenerujące i ściągające. Żel nakłada się bezpośrednio na ranę i zostawia do wyschnięcia bądź przykrywa naturalnym opatrunkiem.

Cechy idealnego opatrunku
Idealny opatrunek powinien tworzyć wilgotne środowisko gojenia, przyspieszające proces leczenia rany, pochłaniać wydzielinę z rany i neutralizować ją, umożliwiać wymianę gazową, zapewnić optymalne pH rany, neutralizować przykry zapach wydzieliny z rany, chronić przed infekcją, być hipoalergiczny, umożliwiać ocenę stanu rany bez konieczności zdejmowania opatrunku, mieć optymalny stosunek jakości do ceny.

#Rodzaje opatrunków

• Opatrunki absorpcyjne (Actisorb Plus, Kaltocarb, Lyofoam C). Składniki tych opatrunków – węgiel aktywowany, srebro lub alginian – pochłaniają przykry zapach i wydzielinę.
• Hydrożele (Aqua-gel, Curiosin, Granugel, Hydrosorb, Intrasite gel, NU gel, Sterigel). Wchodzące w skład tych opatrunków nierozpuszczalne polimery oczyszczają ranę z tkanek martwiczych oraz utrzymują odpowiednią wilgotność.
• Hydrowłókna (Aquacel, Versiva). Składnikiem opatrunku jest karboksymetyloceluloza, która po wchłonięciu wysięku tworzy żel wypełniający dno rany, dzięki temu hamuje dalszy wysięk. Ponadto zapewnia korzystne, wilgotne środowisko oraz kwaśne pH, co z kolei hamuje rozwój drobnoustrojów.
• Granulaty są pierwszymi opatrunkami aktywnymi wprowadzonymi do lecznictwa (Acudex, Debrisan, Jodosorb). Ich składnikami są ziarna polisacharydów o właściwościach hydrofilnych. Pochłaniają wysięk i wspomagają oczyszczanie się ran.
• Opatrunki poliuretanowo-piankowe (Allevyn, Combiderm, Lyofoam, Mepilex, Tielle). Hydrofilowe składniki absorbują wysięk jednocześnie zapewniając wilgotne środowisko rany, działają termoregulacyjnie. Zapewniają większy komfort pacjentowi poprzez rzadsze zmiany opatrunku.
• Alginiany (Kaltogel, Kaltostat, Sorbalgon, Sorbsan). W kontakcie z raną powstaje substancja żelowa, która dzięki swoim właściwościom hydrofilowym zapobiega wysuszaniu rany oraz przyspiesza powstawanie ziarniny i epitelizację.
• Hydrokoloidy (Comfeel, Granuflex, Hydrocoll, Tegasorb). W reakcji z wysiękiem wewnętrzna warstwa opatrunku złożonego z elastomerów, karboksymetylocelulozy, polisacharydów i protein zwiększa swoją objętość, tworząc miękki żel. W takim środowisku zachodzą procesy oczyszczania, ziarninowania i naskórkowania.
• Perforowane okłady okluzyjne (Comprigel, Melolin, Release) dzięki swej przestrzennej budowie skutecznie ochraniają ranę nie przywierając do niej.
• Opatrunki półprzepuszczalne (Bioclusive, Cutifilm, Hydrofilm, Opsite) stanowią ochronę przed wtórnym zakażeniem i mechanicznymi podrażnieniami gojących się ran. Są przepuszczalne dla gazów i wody, a ich odpowiednia plastyczność zapewnia dobre dopasowanie takiego opatrunku do ciała.
• Opatrunki złożone (Combiderm, Fibracol, Tender Wet, Tielle, Versiva) zostały opracowane w celu połączenia korzystnych działań różnych rodzajów opatrunków aktywnych. Zatem ich działanie jest wielostronne na proces gojenia się ran.
• Opatrunki oparte na inżynierii genetycznej są zbudowane ze składników macierzy pozakomórkowej, czynników wzrostu, cytokin, hodowli własnych keratynocytów, które mogą przyspieszyć proces gojenia. Do tej grupy opatrunków należą bezkomórkowe substytuty skóry oraz substytuty skóry jedno- i dwuwarstwowe.